ankaŭ nomi diplomato, [Footnote: See Lesson 45.] sed
fizikiston oni ne povas nomi fiziko, [Footnote: See Lesson 45.]
ĉar fiziko estas la nomo de la scienco mem. Unu tagon
[Footnote: See Lesson 26.] (en unu tago) venis du trompantoj,
kiuj diris, ke ili estas teksistoj.</p>
<SPAN name="ch046"></SPAN>
<center><b>LESSON 19.</b></center>
<center><i>Suffixes</i> <b>-ig-, -iĝ-.</b></center>
<p><b>-ig-</b> means <i>to make</i> or <i>cause</i> someone or
something to be or to do that which the word denotes, while
<b>-iĝ-</b> means <i>to become</i> so or such oneself. Thus
from <i>ruĝa</i>, red, we get <i>ruĝigi</i>, to make
(something or someone) red, <i>ruĝiĝi</i>, to become
red oneself, to blush; <i>klara</i>, clear, <i>klarigi</i>, to
make clear, to explain, <i>klariĝi</i>, to become clear;
<i>sidi</i>, to sit, to be sitting, <i>sidigi</i>, to cause
someone to sit, <i>sidiĝi</i>, to become seated, to sit
down; <i>kun</i>, with, <i>kunigi</i>, to connect,
<i>kuniĝi</i>, to become connected with; <i>devi</i>, to
have to (must), <i>devigi</i>, to compel; <i>fari</i>, to do or
make, <i>fariĝi</i>, to become; <i>for</i>, away,
<i>forigi</i>, make (go) away.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>printempo</i>, spring.<br/>
<i>glacio</i>, ice.<br/>
<i>vetero</i>, weather.<br/>
<i>broso</i>, brush.<br/>
<i>relo</i>, rail.<br/>
<i>rado</i>, wheel.<br/>
<i>ĉapo</i>, bonnet, cap.<br/>
<i>arbeto</i>, little tree.<br/>
<i>vento</i>, wind.<br/>
<i>branĉo</i>, branch.<br/>
<i>vizaĝo</i>, face.<br/>
<i>kuvo</i>, tub.<br/>
<i>kolego</i>, companion, colleague<br/>
<i>Hebreo</i>, Hebrew.<br/>
<i>Kristano</i>, Christian.</td>
<td nowrap valign="top"><i>kapo</i>, head.<br/>
<i>botelo</i>, bottle.<br/>
<i>dev-</i>, have to, must.<br/>
<i>kurac-</i>, treat as a doctor.<br/>
<i>pren-</i>, take.<br/>
<i>pend-</i>, hang.<br/>
<i>blov-</i>, blow.<br/>
<i>ekbrul-</i>, begin to burn.<br/>
<i>rid-</i>, laugh.<br/>
<i>romp-</i>, break.<br/>
<i>fluida</i>, fluid.<br/>
<i>kota</i>, dirty, muddy.<br/>
<i>natura</i>, natural.<br/>
<i>seka</i>, dry.<br/>
<i>tamen</i>, however, nevertheless, yet.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Oni tiel malhelpis al mi, ke mi malbonigis mian tutan laboron.
Forigu vian fraton, ĉar li malhelpas al ni. Venigu la
kuraciston, ĉar mi estas malsana.</p>
<SPAN name="ch047"></SPAN>
<p>Li venigis al si el Berlino multajn librojn (multe da
libroj).</p>
<p>Li paliĝis de timo, kaj poste li ruĝiĝis de
honto. En la printempo la glacio kaj la neĝo fluidiĝas.
En la kota vetero mia vesto forte malpuriĝis; tial mi prenis
broson kaj purigis la veston. Mia onklo ne mortis per natura
morto, sed li tamen ne mortigis sin mem, kaj ankaŭ estis
mortigita de neniu; unu tagon, [Footnote: See Lesson 26, Note
iii.] promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la radojn
de veturanta vagonaro, kaj mortiĝis. Mi ne pendigis mian
ĉapon sur tiu ĉi arbeto; sed la vento forblovis de mia
kapo la ĉapon, kaj ĝi, flugante, pendiĝis sur la
branĉoj de la arbeto. Sidigu vin (aŭ, sidiĝu),
sinjoro!</p>
<p>Lia malgaja vizaĝo ridigis lian amikon. La tutan nokton
ili pasigis maldorme, kaj ekbruligis pli ol dekses kandelojn. Mi
senvestigis la infanon de liaj noktaj vestoj, kaj starigis lin en
la kuvon; poste mi sekigis lin. Li amikiĝis kun malbonaj
kolegoj. Malriĉa hebreo volis kristaniĝi. La botelo
falis kaj rompiĝis. Ŝi fariĝis lia edzino. Iom
post iom, ŝi tute trankviliĝis.</p>
<hr align="center" width="38%">
<center>NOTES.</center>
<p>1.—In <i>pluvas</i>, it rains; <i>tondras</i>, it
thunders; <i>estas bela tago</i>, it is a fine day; <i>estas
bele</i>, it is fine; <i>estas vere, ke...</i>, it is true
that..., etc., "it" is left out, because it does not stand for
any "thing." The adverbs <i>bele</i>, <i>vere</i>, are used
because no "thing" is mentioned.</p>
<p>2.—<i>Ni havas freŝajn lakton kaj panon</i> means
<i>Ni havas freŝan lakton kaj freŝan panon</i>, We have
new milk and new bread. <i>Ni havas freŝan lakton kaj
panon</i> means We have bread and new milk.</p>
<p>3.—<i>La angla, franca kaj germana lingvoj estas
malfacilaj</i>, The English, French and German languages are
difficult. <i>Angla</i>, <i>franca</i>, <i>germana</i> do not
take "j" because each refers to only one language, while
<i>malfacilaj</i> refers to all those mentioned.</p>
<SPAN name="ch048"></SPAN>
<center><b>LESSON 20.</b></center>
<p>The words <i>ia, tia; kial, tial; kiam, ĉiam, neniam;
kie, kiel, tiel; io, kio, tio, ĉio, nenio; kiu, ĉiu,
neniu</i>, have already been met with. They belong to a series
whose use will best be seen from the following
examples:—</p>
<p><b>ia</b> denotes kind or quality. Kia <i>floro estas la plej
bela?</i> Ia <i>kaj</i> ĉia <i>floro estas bela</i>, nenia
<i>estas malbela. Mi admiras la rozon;</i> tia <i>floro la plej
plaĉas al mi.</i> <i>What (kind of)</i> flower is the most
beautiful? <i>Any kind</i> and <i>every kind</i> of flower is
beautiful, <i>no kind</i> is ugly. I admire the rose, <i>that
kind of</i> flower pleases me the most.</p>
<p><b>ial</b>, motive, reason. Kial <i>li iros en Parizon? Mi ne
scias;</i> ial <i>li foriros, sed</i> ĉial <i>estus pli bone
resti en Londono. Li deziras foriri</i>, tial <i>li foriros</i>.
<i>Why</i> is he going (will he go) to Paris? I know not; <i>for
some reason</i> he is going, but <i>for every reason</i> (on
every account) it would be better to remain in London. He wishes
to go, <i>therefore</i> (for that reason) he will go.</p>
<p><b>iam</b>, time. Kiam <i>vi venos min viziti?</i> Iam <i>mi
venos</i>, kiam <i>mi havos libertempon; vi</i> ĉiam
<i>havas libertempon, mi</i> neniam. <i>Postmorgaŭ estos
festo</i>, tiam <i>mi venos.</i> <i>When</i> will you come to
visit me? <i>Sometime</i> I will come, <i>when</i> (at what time)
I shall have a holiday; you <i>always</i> (at all times) have a
holiday, I <i>never</i> (at no time). (The day) after to-morrow
will be a festival (a general holiday); I will come <i>then</i>
(at that time).</p>
<p><b>ie</b>, place. Kie <i>estas mia ĉapelo? Ĝi devas
esti</i> ie, <i>sed mi serĉis ĝin</i> ĉie,
<i>kaj</i> nenie<i>mi povas trovi ĝin</i>. <i>Ha, nun mi
ekvidas ĝin</i> tie. <i>Where</i> is my hat? It must be
<i>somewhere</i>, but I have looked for it <i>everywhere</i>, and
<i>nowhere</i> can I find it. Ha, now I see it <i>there</i>.</p>
<SPAN name="ch049"></SPAN>
<p><b>iel</b>, manner. Kiel <i>vi faros tion ĉi? Mi ne
scias; mi</i> ĉiel <i>provis ĝin fari, sed mi</i>
neniel <i>sukcesis. Johano sukcesis</i> iel; <i>eble li faris
ĝin</i> tiel. <i>How</i> will you do this? I do not know; I
have tried in every way to do it, but I have <i>in no way</i>
(not at all) succeeded. John succeeded <i>in some way</i>
(somehow); perhaps he did it <i>so (in such a way</i>).</p>
<p><b>ies</b>, possession. Kies <i>devo estas tio ĉi? Eble
ĝi estas</i> ties; <i>sendube ĝi estas</i> ies.
Ĉies <i>devo estas</i> nenies. <i>Whose</i> duty is this?
Perhaps it is <i>that one's (person's)</i>; doubtless it is
<i>somebody's. Everybody's</i> duty is <i>nobody's.</i></p>
<p><b>io</b>, thing. Kio <i>malplaĉas al vi? Nun</i> nenio
<i>malplaĉas al mi</i>, ĉio <i>estas bona. Antaŭ
tri tagoj</i> io <i>tre malplaĉis al mi, sed mi ne parolas
pri</i> tio <i>nun. What</i> displeases you? Now <i>nothing</i>
displeases me, <i>all</i> is well. Three days ago
<i>something</i> greatly displeased me, but I am not speaking
about <i>that</i> now.</p>
<p><b>iom</b>, quantity. Kiom <i>da mono vi bezonas? Mi havas</i>
tiom, <i>mi povas prunti al vi</i> iom, <i>sed ne</i> ĉiom.
<i>Se mi pruntus al vi</i> ĉiom, <i>mi mem havus</i> neniom.
<i>How much</i> money do you need ? I have <i>so much (that
quantity)</i>, I can lend you <i>some</i>, but not <i>all</i>. If
I were to lend you <i>all</i>, I myself should have
<i>none</i>.</p>
<p><b>iu</b> denotes individuality, person, or thing specified.
Kiu <i>estis ĉe la balo?</i> Ĉiu, kiu <i>estis
invitita, estis tie</i>, neniu <i>forestis</i>. Iu, kiun <i>mi
mem ne konas, venis kun</i> tiu kiu <i>vizitis vin hierau</i>.
<i>Who</i> was at the ball? <i>Everybody who</i> had been invited
was there, <i>nobody</i> was absent. <i>Somebody, whom</i> I
myself do not know, came with <i>that person who</i> visited you
yesterday.</p>
<p>It will be seen from these examples that the words beginning
with <b>K</b> either <i>ask questions</i> or <i>refer</i> to some
person or thing before mentioned. Those beginning with <b>T</b>
point to a <i>definite</i> time, place, etc. Those with
<b>Ĉ</b> signify <i>each</i> or <i>every</i>, and in the
plural <i>all</i>. Those without a letter prefixed are
<i>indefinite</i>, meaning some or any; and those with
<b>nen-</b> are <i>negative</i>, meaning <i>no, none</i>.</p>
<SPAN name="ch050"></SPAN>
<p>The words ending in "<i>ia</i>" and those in "<i>iu</i>" can
take the plural <i>j</i> and accusative <i>n</i>.</p>
<p>The words in <i>io</i> take <i>n</i>, but the sense does not
permit of their taking <i>j</i>.</p>
<p>The words in <i>ie</i> take the <i>n</i> denoting
direction.</p>
<p>The word <i>ĉi</i>, signifying nearness, is used with the
<i>T</i> series (words meaning <i>that</i>), to denote the one
near <i>i.e., this</i>, as <i>Tio ĉi</i>, this thing; <i>Tiu
ĉi</i>, this person; <i>Tie ĉi</i>, or, <i>ĉi
tie</i>, here, etc.</p>
<p>The word <i>ajn</i>, ever, is used with the <i>K</i> series to
give a more inclusive and wider meaning, as <i>Kio ajn</i>,
whatever; <i>Kiu ajn</i>, whoever; <i>Kiam ajn</i>, whenever;
<i>Kiom ajn</i>, however much.</p>
<p>Comparisons of equality are made with the words—</p>
<p><b>tiel ... kiel</b>, as <i>Vi estas</i> tiel <i>forta</i>,
kiel <i>mi</i>, You are <i>as</i> strong <i>as</i> I.</p>
<p><b>tia ... kia</b>, as Tia <i>domo</i>, kia <i>tiu, estas
malofta, Such</i> a house <i>as</i> that is rare.</p>
<p><b>sama ... kia</b>, as <i>Mia bastono estas</i> tia sama, kia
<i>la via</i>, My stick is <i>the same as</i> yours.</p>
<p><b>sama ... kiel</b>, as <i>Ĝia uzado estas</i> tia sama,
kiel <i>en la aliaj lingvoj</i>, Its use is <i>the same as</i> in
the other languages. <i>Vi ĉiam laboradas al tiu</i> sama
<i>celo</i>, kiel <i>mi</i>, You are always working towards that
<i>same</i> end (aim) <i>as</i> I.</p>
<p>Any of the above series of words whose sense admits of it can
be used as adjectives, adverbs, etc., and in combination with
prefixes, suffixes, or other words, as <i>ĉiama</i>,
continual, eternal; <i>tiea</i>, of that place. <i>Kioma</i> is
used for asking the time, as <i>Kioma horo estas</i>? What time
is it?</p>
<SPAN name="ch051"></SPAN>
<SPAN name="ch052"></SPAN>
<center>
<table border="1">
<caption><b>CORRELATIVE WORDS.</b></caption>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">�</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>*</b><br/>
INDEFINITE<br/>
<i>Some, any.</i> </td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>K</b><br/>
QUESTIONING<br/>
RELATIVE.<br/>
<i>What, which.</i> </td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>T</b><br/>
DEFINITE.<br/>
<i>That.</i> </td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉ</b><br/>
INCLUSIVE.<br/>
<i>Each, every, all.</i> </td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Nen-</b><br/>
NEGATIVE.<br/>
<i>No, none.</i> </td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">QUALITY<br/>
Kind of</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ia</b><br/>
Some kind<br/>
Any kind</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kia</b><br/>
What kind</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tia</b><br/>
That kind<br/>
Such</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉia</b><br/>
Each kind<br/>
Every kind</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Nenia</b><br/>
No kind</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">MOTIVE<br/>
Reason<br/>
Purpose</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ial</b><br/>
For some reason<br/>
For any reason</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kial</b><br/>
For what reason<br/>
Why</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tial</b><br/>
For that reason<br/>
Therefore</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉial</b><br/>
For each reason<br/>
For every reason</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Nenial</b><br/>
For no reason</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">TIME</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Iam</b><br/>
Sometime<br/>
Any time</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kiam</b><br/>
At what time<br/>
When</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tiam</b><br/>
At that time<br/>
Then</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉiam</b><br/>
Each time<br/>
Every time<br/>
Always</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Neniam</b><br/>
At no time<br/>
Never</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">PLACE</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ie</b><br/>
In some place<br/>
Somewhere<br/>
Anywhere</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kie</b><br/>
At what place<br/>
Where</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tie</b><br/>
At that place<br/>
There</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉie</b><br/>
At each place<br/>
At every place<br/>
Everywhere</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Nenie</b><br/>
At no place<br/>
Nowhere</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">MANNER</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Iel</b><br/>
In some way<br/>
In any way<br/>
Somehow, anyhow</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kiel</b><br/>
In what way<br/>
How<br/>
As, like</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tiel</b><br/>
In that way<br/>
So</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉiel</b><br/>
In each way<br/>
In every way</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Neniel</b><br/>
In no way<br/>
Nohow</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">POSSESSION</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ies</b><br/>
Someone's<br/>
Anyone's</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kies</b><br/>
What person's<br/>
Whose</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ties</b><br/>
That one's</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉies</b><br/>
Each one's<br/>
Everyone's</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Nenies</b><br/>
No one's</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">THING</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Io</b><br/>
Something<br/>
Anything</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kio</b><br/>
What thing<br/>
What</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tio</b><br/>
That thing</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉio</b><br/>
Everything</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Nenio</b><br/>
Nothing</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">QUANTITY</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Iom</b><br/>
Some (of the quantity)</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kiom</b><br/>
What quantity<br/>
How much</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tiom</b><br/>
That quantity<br/>
So much</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉiom</b><br/>
Every quantity<br/>
All of the quantity</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Neniom</b><br/>
None of the quantity</td>
</tr>
<tr>
<td width="20%" align="center" valign="middle">INDIVIDUALITY</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Iu</b><br/>
Someone<br/>
Anyone</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Kiu</b><br/>
What person<br/>
Which thing<br/>
Who, Which</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Tiu</b><br/>
That person<br/>
That (specified)<br/>
thing</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Ĉiu</b><br/>
Each person<br/>
Everyone<br/>
<i>Ĉiuj</i> = all, all the...</td>
<td width="16%" align="center" valign="top"><b>Neniu</b><br/>
No one<br/>
Nobody</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch053"></SPAN>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>ankro</i>, anchor.<br/>
<i>maniero</i>, manner, way.<br/>
<i>riproĉo</i>, reproach.<br/>
<i>konscienco</i>, conscience.<br/>
<i>propono</i>, proposal, offer.<br/>
<i>rando</i>, edge.<br/>
<i>ŝipo</i>, ship.<br/>
<i>dubo</i>, doubt.<br/>
<i>demando</i>, question.<br/>
<i>admir-</i>, admire.<br/>
<i>plaĉ-</i>, be pleasing.<br/>
<i>supoz-</i>, suppose.</td>
<td nowrap valign="top"><i>prov-</i>, attempt, try.<br/>
<i>sukces-</i>, succeed.<br/>
<i>perd-</i>, lose.<br/>
<i>merit-</i>, deserve.<br/>
<i>kompren-</i>, understand.<br/>
<i>libera</i>, free.<br/>
<i>certa</i>, certain, sure.<br/>
<i>utila</i>, useful.<br/>
<i>fremda</i>, strange.<br/>
<i>necesa</i>, necessary.<br/>
<i>ekster</i>, beyond, outside.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p><b>Ia.</b> La maro estas tie pli profunda, ol povas atingi ia
ankro. En ia maniero. Sen ia riproĉo de konscienco. Mi
scias, en kia loko mi certe lin trovos. Kia estas la vetero? Kian
malbonon mi al vi faris? Tiamaniere li faris ĉion. Li
invitis lin veni en tian kaj tian lokon. Ne ĉia birdo
kantas. Ekster ĉia dubo. Nenia homo meritas tian punon. Tiaj
libroj estas malutilaj. Iafoje li vizitas nin.</p>
<p><b>Ial.</b> Ial li ne povis dormi. Kial vi ne respondas al mi?
Mi ne komprenis vian demandon, tial mi ne respondis. La homoj ne
komprenas unu la alian, kaj tial ili tenas sin fremde. Ĉial
tio estas la plej bona.</p>
<p><b>Iam.</b> Mi iam vin amis. Kio vivas, necese devas iam
morti. Kiam vi foriros? En la luna nokto, kiam ĉiuj dormis,
tiam ŝi sidis sur la rando de la ŝipo. Estu por
ĉiam benata! Ŝi antaŭe neniam vidis hundon.</p>
<SPAN name="ch054"></SPAN>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary 20a.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>mono</i>, money.<br/>
<i>monujo</i>, purse.<br/>
<i>juneco</i>, youth.<br/>
<i>reto</i>, net.<br/>
<i>ideo</i>, idea.<br/>
<i>gajno</i>, gain.<br/>
<i>taŭg-</i>, be fit, suitable.<br/>
<i>fart-</i>, be, fare (as to health).</td>
<td nowrap valign="top"><i>monto</i>, mountain.<br/>
<i>ganto</i>, glove.<br/>
<i>opinio</i>, opinion.<br/>
<i>voĉo</i>, voice.<br/>
<i>prezid-</i>, preside.<br/>
<i>alpren-</i>, adopt.<br/>
<i>stranga</i>, strange, curious.<br/>
<i>komprenebla</i>, understandable.<br/>
<i>subita</i>, sudden.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p><b>Ie.</b> Kie estas la knaboj? Kien vi iris? Mi restas tie
ĉi. Li perdis sian monujon ie en la urbo, sed kie li perdis
ĝin, li ne scias. Mi volonte el tie venis tien ĉi. Li
petis ŝin, ke ŝi diru al li, de kie si venas.
[Footnote: See note in Lesson 17.] Por la juneco ĉie staras
retoj. Ĉie estas floroj, kaj nenie oni povas trovi pli
belajn.</p>
<p><b>Iel.</b> Kiel bela! Ĉu mi taŭgas kiel reĝo?
Tiel finiĝis la feliĉa tago. Ili brilis kiel diamantoj.
Kiel vi fartas? Iel li malkomprenis min. Mia edzino pensis tiel
same, kiel mi. Mi neniel povas kompreni, kion vi diras. Tre
stranga kaj neniel komprenebla! Mi elektis lin kiel prezidanto.
Mi elektis lin kiel prezidanto<i>n</i>.</p>
<p><b>Ies.</b> Kies ganto tiu ĉi estas? Mi neniam alprenas
ties opinion. Subite ŝi ekaŭdis ies fortan malagrablan
voĉon. Ĉies ideo estas diversa. Bona amiko, sen kies
helpo li neniam ekvidus tiun ĉi landon. Ies perdo ne estas
ĉiam ies gajno. Ies perdo estas ofte nenies gajno.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary 20b.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>ornamo</i>, ornament.<br/>
<i>pupilo</i>, pupil (of eye).<br/>
<i>centimo</i>, centime.<br/>
<i>forto</i>, strength, power.<br/>
<i>nesto</i>, nest.<br/>
<i>Fortuno</i>, fortune.<br/>
<i>funto</i>, pound (weight or money).<br/>
<i>lango</i>, tongue.<br/>
<i>gusto</i>, taste.<br/>
<i>okulo</i>, eye.</td>
<td nowrap valign="top"><i>ĥino</i>, Chinese.<br/>
<i>decido</i>, decision.<br/>
<i>ced-</i>, give up, yield, cede.<br/>
<i>forlas-</i>, forsake, leave.<br/>
<i>prudenta</i>, reasonable, prudent.<br/>
<i>firma</i>, firm, stable.<br/>
<i>sterlinga</i>, sterling.<br/>
<i>kontraŭ</i>, against, opposite.<br/>
<i>pro</i>, for, owing to.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch055"></SPAN>
<p><b>Io.</b> Mi sentas, ke io okazas. Neniam mi ion al vi donis.
Mi volas fari al vi ion bonan. Kio tio ĉi estas? Kia ornamo
tiu ĉi estas? Kion mi vidas? Tio ĉi estas ĉio, pri
kio mi parolis. Mi nenion cedos al vi. Nenion faru kontraŭ
la patrino. Antaŭ ĉio estu fidela al vi mem. Ŝi
eksentis ion tian, kion ŝi mem komence ne povas
kompreni.</p>
<p><b>Iom.</b> Ŝi parolis iom kolere. La pupiloj de la
okuloj iom post iom malgrandiĝis. Kiu estas tiom
senprudenta, ke li povas ĝin kredi? Kiom da mono vi havas?
Mi havas neniom. Donu al mi tiom da akvo, kiom da vino.</p>
<p><b>Iu.</b> Iu venas; kiu ĝi estas? Ĉu iu
kuraĝus tion fari? Ĉiu penis sin savi, kiel li povis.
Lingvo, en kiu neniu nin komprenos. Neniu el ili povis savi la
dronanton. Li al neniu helpis iam eĉ per unu centimo. Ni
iros ĉiuj kune. Mi konas neniun en tiu urbo. Tio ĉi
estas super ĉiuj homaj fortoj.</p>
<center><b>20c.</b></center>
<!--
That sure does look like 20o in the scan,
but 20c makes sense (a... b... o?),
and matches the Key to this Exercise.
-->
<p>De kie mi veturas, kien kaj pro kio, mi nur povas respondi: mi
ne scias. Oni petis lin atendi iom kun lia forveturo. Tiuj
ĉi nestoj ofte estas pli grandaj, ol la dometoj de la tieaj
homoj. Li forveturis kun firma decido forlasi por ĉiam tiun
ĉi sendankan landon. Se iu tion vidus, li malbenus la
Fortunon. Mi donus cent funtojn sterlingajn, se bova lango povus
havi por mi tian bonan guston kiel por vi. Kioma horo (estas)?
Baldaŭ la dekdua (horo).</p>
<center><b>LESSON 21.</b></center>
<center><i>Suffixes</i> <b>-eg-, -et-.</b></center>
<SPAN name="ch056"></SPAN>
<p>The suffixes <b>-eg-</b> and <b>-et-</b> are opposites;
<b>-eg-</b> denotes a great size or degree, and <b>-et-</b> a
small size or degree, of that which the word signifies, as
<i>domo</i>, a house, <i>domego</i>, a mansion, <i>dometo</i>, a
cottage; <i>ŝnuro</i>, a cord, <i>ŝnurego</i>, a rope,
<i>ŝnureto</i>, a string; <i>monto</i>, a mountain,
<i>montego</i>, a huge mountain, <i>monteto</i>, a hill;
<i>ami</i>, to love, <i>amegi</i>, to idolise, <i>ameti</i>, to
have a liking for; <i>ridi</i>, to laugh, <i>ridegi</i>, to shout
with laughter, to guffaw, <i>rideti</i>, to smile.</p>
<p><i>-eg-</i> and <i>-et-</i> denote a greater or smaller size
or degree than is expressed by <i>very large</i> or <i>very
small</i>. The adjective <i>ega</i> means <i>enormous, huge</i>,
and <i>eta</i> means <i>tiny</i>.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>arbaro</i>, a wood.<br/>
<i>bruo</i>, noise.<br/>
<i>kaleŝo</i>, carriage.<br/>
<i>korto</i>, courtyard.<br/>
<i>piedo</i>, foot.<br/>
<i>teruro</i>, terror.<br/>
<i>militistaro</i>, army.<br/>
<i>serio</i>, series.</td>
<td nowrap valign="top"><i>somero</i>, summer.<br/>
<i>kampo</i>, field.<br/>
<i>piedego</i>, paw.<br/>
<i>forir-</i>, go away.<br/>
<i>murmur-</i>, murmur.<br/>
<i>varma</i>, warm.<br/>
<i>densa</i>, dense.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>En varmega tago mi amas promeni en arbaro. Kun bruo oni
malfermis la pordegon, kaj la kaleŝo enveturis en la korton.
Tio ĉi estas jam ne simpla pluvo, sed pluvego. Grandega
hundo metis sur min sian antaŭan piedegon, kaj mi de teruro
ne sciis, kion fari. Antaŭ nia militistaro staris granda
serio da pafilegoj. En tiu nokto blovis terura ventego. Kun
plezurego. Li deziregis denove foriri.</p>
<p>Tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo
ĝi estis nur varma, post du horoj ĝi estis nur iom
varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma. Mi
aĉetis por la infanoj tableton kaj kelke da seĝetoj. En
nia lando sin ne trovas montoj, sed nur montetoj. En somero ni
trovas malvarmeton en densaj arbaroj. Li sidas apud la tablo kaj
dormetas. Mallarĝa vojeto kondukas tra tiu ĉi kampo al
nia domo. Sur lia vizaĝo mi vidis ĝojan rideton.
Antaŭ la virino aperis malgranda, beleta hundo. Pardonu, li
murmuretis.</p>
<SPAN name="ch057"></SPAN>
<center><b>LESSON 22.</b></center>
<center><i>Suffix</i> <b>-il-.</b></center>
<p>The suffix <b>-il-</b> denotes the <i>instrument</i> by means
of which something is done, as <i>razi</i>, to shave,
<i>razilo</i>, a razor; <i>rigli</i>, to bolt, <i>riglilo</i>, a
bolt; <i>butero</i>, butter, <i>buterilo</i>, a churn;
<i>kuraci</i>, to treat (as a doctor), <i>kuracilo</i>, a
medicine.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>viando</i>, meat, flesh.<br/>
<i>poŝo</i>, pocket.<br/>
<i>korko</i>, cork (substance).<br/>
<i>arĝento</i>, silver.<br/>
<i>telero</i>, plate.<br/>
<i>sano</i>, health.<br/>
<i>butero</i>, butter.<br/>
<i>hak-</i>, chop, hew.<br/>
<i>seg-</i>, saw.<br/>
<i>fos-</i>, dig.<br/>
<i>kudr-</i>, sew.<br/>
<i>tond-</i>, clip, shear.</td>
<td nowrap valign="top"><i>komb-</i>, comb.<br/>
<i>ŝtop-</i>, stop up.<br/>
<i>ŝlos-</i>, lock.<br/>
<i>glit-</i>, glide, slide.<br/>
<i>direkt-</i>, direct, steer.<br/>
<i>difekt-</i>, damage.<br/>
<i>montr-</i>, show.<br/>
<i>pes-</i>, weigh something.<br/>
<i>tir-</i>, draw, pull.<br/>
<i>vetur-</i>, drive (in a vehicle).<br/>
<i>frosta</i>, frosty.<br/>
<i>magneta</i>, magnetic.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas,
per kudrilo ni kudras, per tondilo ni tondas. La tranĉilo
estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi per ĝi la
viandon, kaj mi devis uzi mian poŝan tranĉilon. Ĉu
vi havas korktirilon, por malŝtopi la botelon? Mi volis
ŝlosi la pordon, sed mi perdis la ŝlosilon. Ŝi
kombas al si la harojn per arĝenta kombilo. En somero ni
veturas per diversaj veturiloj, kaj en vintro per glitveturilo.
Hodiaŭ estas bela frosta vetero; tial mi prenos miajn
glitilojn kaj iros gliti. La direktilisto de "Pinta" difektis la
direktilon. La magneta montrilo. La unua montrilo en la plej
multaj malsanoj estas la lango. Li metis ĝin sur la teleron
de pesilo.</p>
<SPAN name="ch058"></SPAN>
<center><b>LESSON 23.</b></center>
<center><i>Suffixes</i> <b>-an-, -estr-.</b></center>
<p>The suffix <b>-an-</b> signifies a <i>member</i>, an
<i>inhabitant</i> of a country, town, etc., or a member of a
party, society, religion, etc. <i>Eŭropano</i>, a European;
<i>Londonano</i>, a Londoner; <i>urbo</i>, a town or city,
<i>urbano</i>, a citizen; <i>klubo</i>, a club, <i>klubano</i>, a
member of a club. <i>Ano</i>, a member.</p>
<p><b>-estr-</b> denotes the <i>head</i> of a State, town,
society, etc. <i>Regno</i>, a State, <i>regnestro</i>, a ruler of
a State; <i>urbestro</i>, the head of a town, a mayor;
<i>lernejo</i>, a school, <i>lernejestro</i>, the principal or
head master of a school; <i>imperio</i>, an empire,
<i>imperiestro</i>, an emperor.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>Parizo</i>, Paris.<br/>
<i>regno</i>, State.<br/>
<i>imperio</i>, empire.<br/>
<i>polico</i>, police.<br/>
<i>Kristo</i>, Christ.<br/>
<i>Lutero</i>, Luther.<br/>
<i>Kalvino</i>, Calvin.<br/>
<i>germano</i>, German.<br/>
<i>franco</i>, Frenchman.<br/>
<i>Rusujo</i>, Russia.<br/>
<i>provinco</i>, province.<br/>
<i>religio</i>, religion.<br/>
<i>regimento</i>, regiment.<br/>
<i>lokomotivo</i>, engine.<br/>
<i>loĝio</i>, box (opera),<br/>
���lodge (freemason, etc.).</td>
<td nowrap valign="top"><i>vilaĝo</i>, village.<br/>
<i>obe-</i>, obey.<br/>
<i>konfes-</i>, confess, avow,<br/>
���acknowledge, profess<br/>
���(a religion, etc.).<br/>
<i>enir-</i>, enter.<br/>
<i>ruza</i>, sharp (cunning).<br/>
<i>sufiĉa</i>, sufficient.<br/>
<i>ordinara</i>, ordinary.<br/>
<i>naiva</i>, simple.<br/>
<i>saĝa</i>, wise.<br/>
<i>severa</i>, strict, severe.<br/>
<i>justa</i>, just, righteous.<br/>
<i>egala</i>, equal.<br/>
<i>fiera</i>, proud.<br/>
<i>energia</i>, energetic.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch059"></SPAN>
<p>La ŝipanoj devas obei la ŝipestron. Ĉiuj
loĝantoj de regno estas regnanoj. Urbanoj estas ordinare pli
ruzaj, ol vilaĝanoj. La Parizanoj estas gajaj homoj. Nia
urbo havas bonajn policanojn, sed ne sufiĉe energian
policestron. Luteranoj kaj Kalvinanoj estas Kristanoj. Germanoj
kaj francoj, kiuj loĝas en Rusujo, estas Rusujanoj, kvankam
ili ne estas rusoj. Li estas nelerta kaj naiva provincano. La
loĝantoj de unu regno estas samregnanoj, la loĝantoj de
unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas
samreligianoj. Tiuj, kiuj havas la samajn ideojn, estas
samideanoj.</p>
<p>La regnestro de nia lando estas bona kaj saĝa reĝo.
Nia provincestro estas severa, sed justa. Nia regimentestro estas
por siaj soldatoj kiel bona patro. Ili estas egale fieraj, kiel
domestrino pri sia domo. Sur la lokomotivo la lokomotivestro
sidis sola. La imperiestro, akompanata de la imperiestrino,
ĵus eniris en sian loĝion.</p>
<center><b>LESSON 24.</b></center>
<center><i>Suffixes</i> <b>-ar-, -er-.</b></center>
<p>The suffix <b>-ar-</b> signifies a collection of the persons
or things named, as <i>arbo</i>, a tree, <i>arbaro</i>, a wood;
<i>homo</i>, a human being, <i>homaro</i>, mankind;
<i>militisto</i>, a soldier (from <i>milito</i>, war),
<i>militistaro</i>, an army; <i>vorto</i>, a word,
<i>vortaro</i>, a dictionary (<i>vortareto</i>, a vocabulary);
<i>aro</i>, a flock, <i>anaro</i>, a company, troop.</p>
<p><b>-er-</b> signifies a particle, or one of things of which
the name denotes a mass, as <i>greno</i>, corn, <i>grenero</i>, a
grain of corn ; <i>polvo</i>, dust, <i>polvero</i>, a speck of
dust; <i>pulvo</i>, gunpowder, <i>pulvero</i>, a grain of
gunpowder; <i>hajlo</i>, hail, <i>hajlero</i>, a hailstone;
<i>neĝo</i>, snow, <i>neĝero</i>, a snowflake;
<i>koto</i>, mud, <i>kotero</i>, a speck of mud or dirt.</p>
<SPAN name="ch060"></SPAN>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>pulvo</i>, gunpowder.<br/>
<i>ŝtupo</i>, step, stair.<br/>
<i>tegmento</i>, roof.<br/>
<i>herbo</i>, grass.<br/>
<i>bruto</i>, brute, beast, head of cattle.<br/>
<i>lano</i>, wool.<br/>
<i>persono</i>, person.<br/>
<i>floreno</i>, florin.<br/>
<i>ŝilingo</i>, shilling.<br/>
<i>penco</i>, penny.<br/>
<i>glaso</i>, a glass (tumbler).<br/>
<i>brando</i>, brandy.<br/>
<i>tuko</i>, a cloth.<br/>
<i>telertuketo</i>, serviette.<br/>
���[Footnote: See Lesson 45.]<br/>
<i>ŝnuro</i>, cord.<br/>
<i>sablo</i>, sand.</td>
<td nowrap valign="top"><i>ŝafo</i>, a sheep.<br/>
<i>fajro</i>, fire.<br/>
<i>met-</i>, put, set.<br/>
<i>paŝt-</i>, feed (cause to feed),<br/>
���pasture.<br/>
<i>sekv-</i>, follow.<br/>
<i>bar-</i>, bar (obstruct).<br/>
<i>batal-</i>, battle, fight.<br/>
<i>eksplod-</i>, explode.<br/>
<i>brava</i>, brave.<br/>
<i>kruta</i>, steep.<br/>
<i>hispana</i>, Spanish.<br/>
<i>vasta</i>, vast, spacious.<br/>
<i>precipe</i>, chiefly, particularly.<br/>
<i>preskaŭ</i>, almost.<br/>
<i>inter</i>, between, among.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Nia lando venkos, ĉar nia militistaro estas granda kaj
brava. Sur kruta ŝtuparo li levis sin al la tegmento de la
domo. Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro
hispana-germana mi tamen komprenis iom vian leteron. Sur tiuj
ĉi vastaj kaj herboriĉaj kampoj paŝtas sin grandaj
brutaroj, precipe aroj da bellanaj ŝafoj. La vagonaro
konsistis preskaŭ nur el personvagonoj. Oni metis antaŭ
mi manĝilaron, kiu konsistis el telero, kulero,
tranĉilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj
telertuketo. Sur la maro staris granda ŝipo, kaj inter la
ŝnuregaro sidis ĉie ŝipanoj. Lia sekvantaro staris
en la posto de la loĝio. Mallumaj montegaroj baras la
vojon.</p>
<p>Floreno, ŝilingo kaj penco estas moneroj. Sablero enfalis
en mian okulon. Unu fajrero estas sufiĉa por eksplodigi
pulvon.</p>
<SPAN name="ch061"></SPAN>
<center><b>LESSON 25.</b></center>
<center>Suffix <b>-ul-.</b></center>
<p>The suffix <b>-ul-</b> denotes a person characterised by the
quality, etc., which the word expresses, as <i>justa</i>, just,
righteous, <i>justulo</i>, one who is just; <i>babili</i>, to
chatter, <i>babilulo</i>, one who chatters, a babbler;
<i>avara</i>, avaricious, <i>avarulo</i>, a miser; <i>kun</i>,
with, <i>kunulo</i>, a companion.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>legendo</i>, legend.<br/>
<i>ombro</i>, shadow.<br/>
<i>rajto</i>, right, authority.<br/>
<i>profeto</i>, prophet.<br/>
<i>mensogo</i>, a lie.<br/>
<i>tagmanĝ-</i>, dine.</td>
<td nowrap valign="top"><i>entrepren-</i>, undertake.<br/>
<i>propra</i>, own.<br/>
<i>avara</i>, avaricious.<br/>
<i>potenca</i>, powerful.<br/>
<i>infekta</i>, infectious.<br/>
<i>ĉe</i>, at, with.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Malriĉa saĝulo tagmanĝis ĉe avara
riĉulo. Malsaĝulon ĉiu batas. Li estas mensogisto
kaj malnoblulo. Timulo timas eĉ sian propran ombron. Tiu
ĉi maljunulo tute malsaĝiĝis kaj infaniĝis.
Unu instruitulo entreprenis gravan sciencan laboron. Nur
sanktuloj havas la rajton enveni tien ĉi. Li sola estas la
grandulo, la potenculo. Ĝi ne estas la legendo pri la
belulino Zobeido. Post infekta malsano oni ofte bruligas la
vestojn de la malsanulo. La malbeno de la profeto staras super la
kapo de maldankulo. Post kelkaj minutoj la kuraĝulo eliris.
Ĉiuj sanktuloj, helpu!</p>
<center><b>LESSON 26.</b></center>
<p>The following words, which have already been used in the
previous lessons, are always placed before <i>nouns</i> or
<i>pronouns</i>, to show the relation (of position, etc.) between
the thing for which the noun stands and another thing or an
action.</p>
<SPAN name="ch062"></SPAN>
<center>
<table cellspacing="8">
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>al</i>, to, towards.<br/>
<i>apud</i>, beside, near, by.<br/>
<i>da</i>, of (indefinite quantity).<br/>
<i>de</i>, of from, by.<br/>
<i>el</i>, out of.<br/>
<i>en</i>, in, into, within.<br/>
<i>ekster</i>, outside.<br/>
<i>ĝis</i>, until, till, as far as.<br/>
<i>inter</i>, between, among.<br/>
<i>kontraŭ</i>, against, opposite.<br/>
<i>kun</i>, (in company) with.</td>
<td nowrap valign="top"><i>laŭ</i>, according to.<br/>
<i>per</i>, by means of, with.<br/>
<i>post</i>, after, behind.<br/>
<i>pri</i>, concerning, about.<br/>
<i>por</i>, for, for the sake of.<br/>
<i>sen</i>, without.<br/>
<i>super</i>, above, over.<br/>
<i>sur</i>, on, upon.<br/>
<i>tra</i>, through.<br/>
<i>trans</i>, across, on the other side.<br/>
<i>je</i>, (has no definite meaning).</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>(<i>These words are called</i> <span style=
"font-variant: small-caps">Prepositions</span>, <i>which
means</i> placed before).</p>
<p>The other simple prepositions are—</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>anstataŭ</i>, instead of.<br/>
<i>antaŭ</i>, before.<br/>
<i>ĉe</i>, at, with.<br/>
<i>ĉirkaŭ</i>, about, around.<br/>
<i>krom</i>, besides, except.<br/>
<i>malgraŭ</i>, notwithstanding, in spite of.</td>
<td nowrap valign="top"><i>po</i>, at the rate of.<br/>
<i>pro</i>, for (cause), owing to.<br/>
<i>preter</i>, past, beyond, by.<br/>
<i>spite</i>, in despite of.<br/>
<i>sub</i>, under.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>The prepositions <i>anstataŭ</i>, <i>antaŭ</i>
(<i>ol</i>), and <i>por</i> are also used before Infinitive
verbs, as <i>anstataŭ diri</i>, instead of saying (to say);
<i>antaŭ ol paroli</i>, before speaking; <i>por lerni</i>,
in order to learn.</p>
<SPAN name="ch063"></SPAN>
<p>In Esperanto all the prepositions except "je" have a definite
meaning, and care must be taken to use the one which conveys the
exact sense. The same word cannot be used for "with" in the two
sentences "He went with his father" and "He cut it with a knife,"
or for "about" in "He spoke about his child" and "They stood
about the stove." In the first example "with" his father is
"kun", in company with, <i>Li iris</i> kun <i>sia patro</i>, and
"with" a knife is "per", by means of, <i>Li tranĉis
ĝin</i> per <i>tranĉilo</i>. "About," in "about his
child," is "pri," concerning, <i>Li parolis</i> pri <i>sia
infano</i>, but "about," in "about the stove," is
"ĉirkaŭ," around, <i>Ili staris</i> ĉirkaŭ
<i>la forno</i>.</p>
<p>When we cannot decide which is the correct preposition to use
in any case, we may use "je," the only preposition which has no
special meaning of its own, or the preposition may be left out
altogether, and "n" added to the noun or pronoun, provided that
no want of clearness ensue (see Lesson 27), as <i>Mi ridas</i>
pro <i>lia naiveco</i>, or, <i>Mi ridas</i> je <i>lia
naiveco</i>, or, <i>Mi ridas lian naiveco</i>n, I laugh at his
simplicity.</p>
<p>When we wish to express "motion towards" something, and the
preposition does not of itself express it, <i>n</i> is added to
the noun or pronoun, as in the case of adverbs (see Lesson 12),
<i>Li estas en la domo</i>, He is in the house; but, <i>Li iras
en la domon</i>, He is going into the house.</p>
<p><span style=
"font-variant: small-caps">Note</span>.—There are three
cases in which the noun or pronoun takes <i>n</i>. (i.). When it
is the <i>direct object</i> of the verb, as <i>Mi vidis lin</i>,
I saw him. (ii.). To show <i>direction</i>, as <i>Li iris en la
ĝardenon</i>, He went into the garden. (iii.). When the
<i>preposition</i> is <i>left out</i>. This is usually done in
the case of <i>dates</i> and expressions signifying
<i>duration</i> of time, as <i>Georgo Vaŝington estis
naskita la dudek-duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek
du</i>, George Washington was born the 22nd of February, 1732.
<i>Vi restos tie ĉi la tutan vivon (dum la tuta vivo)</i>,
You will remain here your (the) whole life.</p>
<p>All the prepositions whose meaning allows of it can be used as
adjectives, adverbs, etc., by adding the proper endings, as from
<i>antaŭ</i>, before, we get <i>antaŭa</i>, former,
<i>antaŭe</i>, formerly or previously, <i>antaŭen</i>,
forward.</p>
<p>Prepositions are also joined to other words, and to prefixes
or suffixes, as <i>antaŭdiri</i>, to foretell; <i>apudmara
urbo</i>, a seaside town; <i>senigi</i>, to deprive of.</p>
<SPAN name="ch064"></SPAN>
<p>Sometimes the preposition is both prefixed to the verb and
used after it before the noun, as <i>Li eliris el la domo, kaj
eniris en la ĝardenon</i>, He went out of the house, and
entered into the garden.</p>
<center><b>LESSON 27.</b></center>
<center><b>Al.</b></center>
<p><b>Al</b> signifies <i>to</i> or <i>towards</i> a person or
place. It is also used before the noun or pronoun which signifies
<i>person</i> after such verbs as <i>give, tell</i>, etc., which
take two objects in different relations to the verb, as—
Give (to) him the book, <i>Donu al li la libron.</i> Tell (to)
him the truth, <i>Diru al li la veron.</i> Write (to) him a
letter, <i>Skribu al li leteron.</i> In such cases we can say
<i>Pardonu lin</i>, Pardon him, if the "thing" object is not
mentioned, but we cannot say <i>Pardonu lin la kulpon</i>,
Forgive him his fault; it must be <i>Pardonu al li la kulpon.</i>
The pronoun with "al" is sometimes used instead of the possessive
(pronoun) adjective <i>mia</i>, etc., as <i>Mi tranĉis al mi
la fingron</i>, for <i>Mi tranĉis mian fingron</i>, I cut my
finger. <i>"Ŝi kombis al si la harojn,"</i> instead of
<i>"Ŝi kombis siajn harojn,"</i> She combed her hair.</p>
<p><i>Al</i> is frequently used as a prefix as well as after the
verb, as <i>aldoni</i>, to add; <i>alpreni</i>, to adopt;
<i>aliĝi</i>, to adhere; <i>aljuĝi</i>, to award.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>sorĉisto</i>, sorcerer.<br/>
<i>detranĉ-</i>, cut off.</td>
<td nowrap valign="top"><i>promes-</i>, promise.<br/>
<i>ambaŭ</i>, both.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch065"></SPAN>
<p>Ŝi revenis al la palaco de sia patro. Ili ambaŭ iris
al la urbestro. Ĉu mi ne faris al vi bonon? Ŝi nenion
al ili rakontis. Ŝi skribis al li leteron. Ĉiutage li
instruas al la homoj ion, kion ili ne scias. Ili flugis al la
suno. Unu fratino promesis al la alia rakonti al ŝi, kion
ŝi vidis kaj kio la plej multe plaĉis al ŝi en la
unua tago. Eble li al vi pardonos. Ŝi ne kredis al siaj
propraj oreloj. Li ne sciis, ke al ŝi li devas danki la
vivon. Si savis al li la vivon. La sorĉistino detranĉis
al la virineto de maro la langon.</p>
<center><b>LESSON 28.</b></center>
<center><b>Ĉe. Apud.</b></center>
<p><b>Ĉe</b> indicates a certain <i>place, time</i>, or
<i>point of thought, discourse</i>, etc., as, <i>Li estis ĉe
mia patro</i>, He was with my father, or at my father's house.
<i>Ĉe la momento</i>, At the moment. <i>Li estis ĉe la
pordo</i>, He was at the door, <i>Ĉeesti</i>, To be
present.</p>
<p><b>Apud</b> means <i>close by, beside.</i> It applies to place
only, as <i>La knabo staris apud la patro</i>, The boy stood by,
or beside, the father.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>fundo</i>, bottom.<br/>
<i>brako</i>, arm.<br/>
<i>torĉo</i>, torch.<br/>
<i>serpento</i>, serpent.<br/>
<i>statuo</i>, statue.<br/>
<i>saliko</i>, willow.</td>
<td nowrap valign="top"><i>halt-</i>, stop, halt.<br/>
<i>ramp-</i>, creep, crawl.<br/>
<i>plant-</i>, (to) plant.<br/>
<i>multekosta</i>, precious,<br/>
���valuable.<br/>
<i>aŭ ... aŭ</i>, either ... or.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Mi loĝis ĉe ŝia patro. Ĝi falis sur la
fundon de la maro ĉe la rompiĝo de la ŝipo.
Ĉe lumo de torĉoj. Brako ĉe brako. Kaptis lin
kelka timo ĉe la penso. Nenio helpas; oni devas nur
kuraĝe resti ĉe sia opinio. Ŝi ridis ĉe lia
rakontado. Ĉe ĉiu vorto, kiun vi diros, el via
buŝo eliros aŭ floro aŭ multekosta ŝtono.</p>
<p>Li haltis apud la pordo. La serpento rampis apud ŝiaj
piedoj. Kiam li estis ĉe mi, li staris tutan horon apud la
fenestro. Mi loĝis en arbo apud via domo. Ŝi plantis
apud la statuo roza-ruĝan salikon. La apudvojaj arboj.</p>
<SPAN name="ch066"></SPAN>
<center><b>LESSON 29.</b></center>
<center><b>En.</b></center>
<p><b>En</b> means <i>in, inside;</i> when <i>n</i> is added to
the noun which it precedes, it means <i>into</i>, as <i>Kie vi
estas? Mi estas en la domo. Kien vi iras? Mi iras en la
ĝardenon.</i> Where are you? I am in the house. Where are
you going? I am going into the garden. <i>Malamiko venis en nian
landon</i>, An enemy came into our country.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>Hispanujo</i>, Spain.<br/>
<i>humoro</i>, humour, temper.<br/>
<i>paco</i>, peace.<br/>
<i>pinglo</i>, pin.<br/>
<i>nasko-tago</i>, birthday.<br/>
<i>faruno</i>, flour.<br/>
<i>parto</i>, part.</td>
<td nowrap valign="top"><i>muel-</i>, grind.<br/>
<i>turn-</i>, turn.<br/>
<i>divid-</i>, divide.<br/>
<i>do</i>, then.<br/>
<i>ĝuste</i>, exactly, just.<br/>
<i>kvazaŭ</i>, as if.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>La birdo flugas en la ĉambro ( = ĝi estas en la
ĉambro, kaj flugas en ĝi). La birdo flugas en la
ĉambron ( = ĝi estas ekster la ĉambro, kaj flugas
nun en ĝin). Mi vojaĝas en Hispanujo. Mi vojaĝas
en Hispanujon. Kion do fari en tia okazo? Mi estas en bona
humoro. Li murmuretis al la reĝino en la orelon. En sekvo de
tiu ĉi okazo. Mi preferus resti en paco tie ĉi.
Ŝia naskotago estis ĝuste en la mezo de vintro. Li
ekrigardis en la okulojn de la infano. Li estis bela granda viro
en la aĝo de kvardek jaroj. En la daŭro de mia tuta
vivo. En la fino de la jaro. Mano en mano. Enirinte en la
vagonon, ŝi sidis kvazaŭ sur pingloj. La greno
mueliĝas en farunon. Aleksandro turniĝis en polvon. Li
dividis la pomon en du partojn.</p>
<center><b>LESSON 30.</b></center>
<center><b>Inter. Ekster. El.</b></center>
<p><b>Inter</b> means <i>between, among</i>, or <i>amongst.</i>
It is largely used as a prefix, as <i>interparoli</i>, to
converse; <i>internacia</i>, international; <i>interkonsento</i>,
agreement; <i>sin intermeti</i>, to interfere.</p>
<SPAN name="ch067"></SPAN>
<p><b>Ekster</b> means <i>out of, outside</i>, as <i>ekster
danĝero</i>, out of danger. It is used as a prefix, as
<i>eksterordinara</i>, extraordinary.</p>
<p><b>El</b> means <i>out of</i>. It applies (i.) to
<i>place</i>, signifying motion from, as, <i>Mi eliris el la
domo</i>, I went out of the house. (ii.). <i>Chosen from
among</i>, as, <i>Unu el miaj infanoj</i>, One of (from among) my
children. (iii.). <i>Made out of</i>, as, <i>Tiu ĉi
ŝtofo estas farita el lano</i>, This cloth is made (out) of
wool. <i>El</i> is used as a prefix, and means <i>out,
outright</i>, or <i>thoroughly</i>, as, <i>Elfosi</i>, to dig
out; <i>Ellerni</i>, to learn thoroughly.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>kolono</i>, column, pillar.<br/>
<i>marmoro</i>, marble.<br/>
<i>figuro</i>, figure.<br/>
<i>muro</i>, wall.<br/>
<i>kanapo</i>, sofa.<br/>
<i>arto</i>, art.<br/>
<i>viveco</i>, liveliness.</td>
<td nowrap valign="top"><i>krono</i>, crown.<br/>
<i>uzo</i>, use.<br/>
<i>okazo</i>, occasion.<br/>
<i>alfabeto</i>, alphabet.<br/>
<i>divid-</i>, divide (something).<br/>
<i>produkt-</i>, produce.<br/>
<i>interne</i>, inside.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Inter Rusujo kaj Francujo estas Germanujo. Ili dividis inter
si dekdu pomojn. Inter la deka kaj dekunua horo matene. Inter la
kolonoj staris marmoraj figuroj. Apud la muro inter la fenestroj
staris kanapo. Longe ili parolis inter si. Ĉe tiu ĉi
malsano unu horo povas decidi inter vivo kaj morto. En la
intertempo inter la paroloj oni produktas artajn fajrojn.</p>
<p>Mi staras ekster la domo, kaj li estas interne. Li estas
ekster la pordo. Nun ni estas ekster danĝero. Li loĝas
ekster la urbo. Starante ekstere, li povis vidi nur la eksteran
flankon de nia domo. Li montris eksteren en la mallumon. Mi lasis
lin ekstere. La ekstero de tiu ĉi homo estas pli bona, ol
lia interno.</p>
<SPAN name="ch068"></SPAN>
<p>Li eliris el la urbo. Li estas ĵus reveninta el la
eksterlando. Kun eksterordinara viveco ŝi elsaltis el la
vagono. Ŝi metis al ŝi kronon el blankaj lilioj sur la
harojn. Li faris uzon el la okazo. Tiuj ĉi nestoj estas
farataj tute el tero. Ŝi estis la plej kuraĝa el
ĉiuj. Jen vi elkreskis! Li eliris el la dormoĉambro,
kaj eniris en la manĝoĉambron. La esperanta alfabeto
konsistas el dudek ok literoj.</p>
<center><b>LESSON 31.</b></center>
<center><b>Sur. Super. Sub.</b></center>
<p><b>Sur</b> means <i>on, upon</i> (touching). <i>Li sidas sur
la kanapo</i>, He is sitting on the sofa. Followed by the
accusative (with <i>n</i>) it means <i>on to</i>, as
<i>Sidiĝu sur la kanapon</i>, Sit down on the sofa.
<i>Influi sur la karakteron</i>, To have influence on the
character.</p>
<p><b>Super</b> means <i>over, above</i> (not touching). <i>Super
la maro flugis la nuboj</i>, Over the sea floated the clouds.
Followed by the accusative it shows motion over and above a
thing, as <i>Li ĵetis ŝtonon super la muron</i>, He
threw a stone over the wall.</p>
<p><b>Sub</b> means <i>under, underneath</i>. <i>La hundo
kuŝis sub la tablo</i>, The dog lay under the table. With
the accusative <i>sub</i> shows motion to and beneath, as <i>La
hundo kuris sub la tablon</i>, The dog ran under the table.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>aero</i>, air.<br/>
<i>sono</i>, sound.<br/>
<i>benko</i>, bench.<br/>
<i>kato</i>, cat.<br/>
<i>lito</i>, bed.<br/>
<i>frukto</i>, fruit.<br/>
<i>genuo</i>, knee.<br/>
<i>muso</i>, mouse.<br/>
<i>muziko</i>, music.<br/>
<i>ponto</i>, bridge.<br/>
<i>sofo</i>, sofa.</td>
<td nowrap valign="top"><i>supraĵo</i>, surface.<br/>
<i>ŝultro</i>, shoulder.<br/>
<i>ferdeko</i>, deck.<br/>
<i>balanc-</i>, swing (something).<br/>
<i>frap-</i>, strike, slap.<br/>
<i>influ-</i>, have influence on.<br/>
<i>prem-</i>, press.<br/>
<i>naĝ-</i>, swim.<br/>
<i>forestanta</i>, absent.<br/>
<i>nobla</i>, noble (quality).<br/>
<i>alta</i>, high.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch069"></SPAN>
<p>Mi sidas sur seĝo kaj tenas la piedojn sur benketo. Li
revenis kun kato sur la brako. Mi metis la manon sur la tablon.
Li falis sur la genuojn. Ne iru sur la ponton. Li ĵetis sin
malespere sur seĝon. Li frapis lin sur la ŝultron, kaj
premis lin malsupren sur la sofon. Mi sidigis min sur la lokon de
la forestanta hejtisto. La fruktoplantado devas influi noblige
sur tiujn, kiuj sia okupas je ĝi.</p>
<p>Super la tero sin trovas aero. Liaj pensoj alte leviĝis
super la nubojn. Ŝi ricevis la permeson sin levi super la
supraĵon de la maro. Ili povis sin levi sur la altajn
montojn alte super la nubojn. Li staras supre sur la monto kaj
rigardas malsupren sur la kampon. Ŝi sidis sur la akvo kaj
balanciĝis supren kaj malsupren.</p>
<p>El sub la kanapo la muso kuris sub la liton, kaj nun ĝi
kuras sub la lito. Ŝi ofte devis naĝi sub la akvon. Sub
la sonoj de muziko ili dancis sur la ferdeko. Ekfloris sub
ŝia rigardo la blankaj lilioj. Ŝi subiĝis sub la
akvon. Ŝi suprennaĝis ĉe la subiro de la suno.</p>
<center><b>LESSON 32.</b></center>
<center><b>Tra. Trans. Preter.</b></center>
<p><b>Tra</b> means <i>through</i>, as <i>Tra la truo</i>,
Through the hole. <i>Tra la mondo</i>, Through the world.</p>
<p><b>Trans</b> means <i>at the other side, across</i>, as <i>Li
loĝas trans la rivero</i>, He lives on the other side of the
river. With the accusative it means <i>to the other side</i>, as
<i>Li naĝis trans la riveron</i>, He swam to the other side
of (across) the river.</p>
<SPAN name="ch070"></SPAN>
<p><b>Preter</b> means <i>past, by</i>, or <i>beyond;</i> it
conveys the idea of coming up from behind and passing on in
front, as <i>Mi pasis preter via frato</i>, or <i>Mi preterpasis
vian fraton</i>, I passed your brother. The difference between
<i>tra</i>, <i>trans</i>, and <i>preter</i> is clearly shown by
the sentence <i>Trapasinte la arbaron, li preterpasis la
preĝejon kaj tiam transpasis la riveron per la ponto</i>,
Having passed through the wood, he passed by the church, and then
passed over the river by the bridge.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>kameno</i>, hearth, fireside.<br/>
<i>poto</i>, pot.<br/>
<i>kaldrono</i>, cauldron, kettle.<br/>
<i>vaporo</i>, steam, vapour.<br/>
<i>hirundo</i>, swallow.<br/>
<i>tunelo</i>, tunnel.<br/>
<i>oceano</i>, ocean.</td>
<td nowrap valign="top"><i>momento</i>, moment.<br/>
<i>abato</i>, abbot.<br/>
<i>penetr-</i>, penetrate.<br/>
<i>bol-</i>, boil (as water boils).<br/>
<i>turn-</i>, turn (a thing or oneself).<br/>
<i>larĝa</i>, wide, broad.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia
mallarĝa pordo. Ŝi rigardis supren tra la mallume-blua
akvo. Tra la palruĝa aero lumis la stelo de la vespero. La
sonado de la sonoriloj trapenetras malsupren al ŝi. Ili
traglitas inter la branĉoj. Sur la kameno inter du potoj
staras fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas
(<i>or</i> troviĝas) bolanta akvo, eliras vaporo; tra la
fenestro, kiu sin trovas (<i>or</i> troviĝas) apud la pordo,
la vaporo iras sur la korton.</p>
<p>La hirundo flugis trans la riveron, ĉar trans la rivero
sin trovis (<i>or</i> troviĝis) aliaj hirundoj. Ili povas
flugi sur ŝipoj trans la maron. "Kial Hanibalo iris trans la
Alpojn? Ĉar tiam la tunelo ne estis ankoraŭ preter."
Estas neeble, ke ili estu transirintaj trans la oceanon. Ĉio
transturniĝis la fundo supren.</p>
<p>Ni pasis preter la stacio. En tiu ĉi momento preteriras
la abato. Preterirante, mi demandis lin, ĉu jam estas la
dekdua horo. La muelilo ne povas mueli per akvo
preterfluinta.</p>
<SPAN name="ch071"></SPAN>
<center><b>LESSON 33.</b></center>
<center><b>Antaŭ. Post.</b></center>
<p><b>Antaŭ</b> means <i>before</i> (time), <i>Ni revenos
antaŭ Mardo</i>, We shall return before Tuesday, <i>in front
of</i> (place), <i>Antaŭ la domo</i>, Before the house.
Before verbs "<i>antaŭ ol</i>" is used, as <i>Lavu vin,
antaŭ ol manĝi</i>, Wash (yourself) before eating.</p>
<p><b>Post</b> means <i>after</i> (time), <i>behind</i>
(place).</p>
<p>Care must be taken in using <i>antaŭ</i> and <i>post</i>
to arrange the sentence so that there can be no doubt as to
whether time or place is referred to. "He came before his
father," in place or position, <i>i.e.</i>, in front of his
father, is <i>Li venis antaŭ sia patro</i>, but if <i>before
in time</i> is meant, it must be <i>Li venis antaŭ ol lia
patro</i> (<i>venis</i>). <i>Li venis post sia patro</i> means He
came behind his father; if we mean "after his father came" we may
use <i>kiam</i>, and say <i>Li venis post, kiam lia patro
venis</i>.</p>
<p>To express "time past," "ago," <i>antaŭ</i> is used, as
<i>Antaŭ tri tagoj</i>, Three days ago. <i>Antaŭ
longe</i>, A long time ago. <i>Antaŭ nelonge</i>, Not long
ago.</p>
<p>To express "in" a time to come <i>post</i> is used, as I will
come in three days, <i>Mi venos post tri tagoj</i>. <i>Post
nelonge</i>, In a short time.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>preĝejo</i>, church (place of
prayer).<br/>
<i>ordo</i>, order.<br/>
<i>riĉeco</i>, wealth.<br/>
<i>paŝo</i>, step.<br/>
<i>paĝo</i>, page.</td>
<td nowrap valign="top"><i>vek-</i>, waken (someone).<br/>
<i>bala-</i>, sweep.<br/>
<i>raŭka</i>, hoarse.<br/>
<i>avida</i>, eager, greedy.<br/>
<i>ofte</i>, often.<br/>
<i>publike</i>, publicly.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch072"></SPAN>
<p>Antaŭ ili staris preĝejo. Antaŭ tiuj homoj
estas inde paroli. Ofte en la nokto ŝi staris antaŭ la
fenestro. Mi estas peka antaŭ vi. Antaŭ unu horo.
Antaŭ mallonge li vekiĝis tre raŭka. Antaŭ
nelonge oni vendis la domon publike. Ne iru, antaŭ ol vi
scias, ke ĉio estas en ordo. Mi devos lasi ilin elbalai la
ĉambron, antaŭ ol ni komencos danci. Mi estis tie en la
antaŭa jaro. Antaŭe mi neniam pensis pri riĉeco.
Estis al ŝi, kiel la sorĉistino antaŭdiris.</p>
<p>Li restis post la pordo. Iom post iom. Ŝi komencis avide
legi paĝon post paĝo. Ŝi rigardis post lin kun
rideto. Post kelkaj minutoj leviĝis la suno. Ŝi
ĵetis siajn brakojn posten kaj antaŭen. Ni restos
kelkajn semajnojn en Parizo; poste ni vojaĝos en
Germanujon.</p>
<center><b>LESSON 34.</b></center>
<center><b>Dum. Ĝis. Ĉirkaŭ.</b></center>
<p><b>Dum</b> means <i>during</i>, as <i>Dum mia tuta vivo</i>,
During my whole life. It is not much used as a preposition, that
is, before a noun, <i>en la daŭro de</i> being better, as
<i>En la daŭro de mia tuta vivo</i>, In (the duration of) my
whole life; or the preposition is omitted altogether, as <i>La
tutan tagon mi laboradis</i>, I used to work all day long.
<i>Dum</i>, meaning <i>while, whilst</i>, is often used at the
beginning of a sentence. <i>Dume</i> means meanwhile, or, in the
meantime.</p>
<p><b>Ĝis</b> means <i>till, until, up to, as far as</i>.
<i>Atendu ĝis Sabato</i>, Wait until Saturday. <i>Iru
ĝis la rivero</i>, Go as far as the river.</p>
<p><b>Ĉirkaŭ</b> means <i>about</i> or <i>around,
somewhere near</i> (more or less). <i>Ili ludis ĉirkaŭ
la arbo</i>, They played around the tree. <i>Ĉirkaŭ
Majo ni foriros</i>, About May we shall go away.</p>
<SPAN name="ch073"></SPAN>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>koncerto</i>, concert.<br/>
<i>flanko</i>, side.<br/>
<i>sorto</i>, fate.<br/>
<i>radio</i>, ray.<br/>
<i>kupolo</i>, cupola, dome.<br/>
<i>rublo</i>, rouble.<br/>
<i>etaĝo</i>, story (of building).<br/>
<i>doloro</i>, pain, ache.</td>
<td nowrap valign="top"><i>vitro</i>, glass (material).<br/>
<i>globo</i>, globe.<br/>
<i>kolekt-</i>, collect.<br/>
<i>prepar-</i>, prepare.<br/>
<i>pes-</i>, weigh (something).<br/>
<i>ekzist-</i>, exist.<br/>
<i>pere-</i>, perish.<br/>
<i>proksime</i>, near to.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Dum la tuta tago (aŭ, la tutan tagon) li restis sola. Dum
(aŭ, en la daŭro de) kelkaj monatoj, ŝi ne
eliradis el sia ĉambro. Li dormis dum la tuta koncerto
(aŭ, la tutan koncerton). Dum daŭris la preparoj, li
estis gasto ĉe la reĝo. Dum li veturas sur la vojo al
Grenada, en Santa Fé estas decidata lia sorto.</p>
<p>Ili laboradis ĝis profunda nokto. La telero de la pesilo
malleviĝis ĝis la tero. Ĝiaj radioj sin levadis
ĝis la kupolo. Pruntu al mi dek rublojn ĝis
morgaŭ. Li laboradis de frua mateno ĝis malfrua nokto.
Li batalos ĝis la fino mem. Ni levadis nin ĉiam pli kaj
pli alte ĝis la kvara etaĝo. Ĝi ekzistos ĝis
la mondo pereos.</p>
<p>La reĝo venis ĉirkaŭ tagmezo en la vilaĝon
Reading. Ĉirkaŭ la mateno la ventego finiĝis.
Estos sufiĉe ĉirkaŭ dek metroj. Ĉiuj
kolektiĝis ĉirkaŭ la vitra globo. Oni povas
rigardi tre malproksime ĉirkaŭe. Ĉirkaŭe
naĝis grandaj montoj de glacio. Li rigardis
ĉirkaŭen sur ĉiuj flankoj.</p>
<center><b>LESSON 35.</b></center>
<center><b>De. Da.</b></center>
<SPAN name="ch074"></SPAN>
<p><b>De</b> means <i>of</i>, <i>from</i>, or <i>by</i>; it
denotes (i.) <i>possession</i>, as <i>La ĉapelo de la
patro</i>, The father's hat; (ii.), <i>the agent of an
action</i>, as <i>La letero estis skribata de Johano</i>, The
letter was written by John; (iii.), <i>cause, Li mortis de
febro</i>, He died of fever; (iv.), <i>starting point, from,
since</i>, as <i>De tiu tempo neniu lin vidis</i>, (Starting)
from (since) that time nobody has seen him; <i>Li venis de
Parizo</i>, He came from Paris.</p>
<p><b>Da</b> means <i>of</i>; it is used after words signifying
quantity, when the noun following has a <i>general</i>, not a
<i>particular</i> sense, as <i>Dekduo da kuleroj</i>, A dozen
spoons; <i>Funto da teo</i>, A pound of tea; <i>Peco da pano</i>,
A piece of bread; but if some particular tea, bread, etc., is
specified, <i>de</i> must be used, as <i>Funto de la teo</i>, A
pound of the tea; <i>Peco de la pano</i>, A piece of the bread.
<i>La</i> cannot be used after <i>da.</i></p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>placo</i>, place, square.<br/>
<i>velo</i>, sail.<br/>
<i>drapo</i>, cloth.<br/>
<i>ovo</i>, egg.<br/>
<i>kilometro</i>, kilometre.<br/>
<i>bordo</i>, shore.<br/>
<i>amaso</i>, crowd.<br/>
<i>aŭtuno</i>, autumn.<br/>
<i>turo</i>, tower.<br/>
<i>ĉevalo</i>, horse.</td>
<td nowrap valign="top"><i>peco</i>, piece.<br/>
<i>sumo</i>, sum.<br/>
<i>inko</i>, ink.<br/>
<i>najbaro</i>, neighbour.<br/>
<i>mezuro</i>, measure,<br/>
<i>sufer-</i>, suffer.<br/>
<i>signif-</i>, mean, signify.<br/>
<i>nigra</i>, black.<br/>
<i>plena</i>, full.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>La lumo de la luno. En la mezo de la placo staris domo. Li
povis havi la aĝon de dekses jaroj. La tempo de ilia vivo
estas ankoraŭ pli mallonga, ol de nia. Ili sin levis de apud
la tablo. Mi pensis, ke vi de tie jam ne revenos. La ŝipanoj
demetis la velojn. Li deiris de la ĉevalo.</p>
<SPAN name="ch075"></SPAN>
<p>Glaso de vino estas glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino,
aŭ kiun oni uzas por vino; glaso da vino estas glaso plena
je vino. Alportu al mi metron da nigra drapo. (Metro de drapo
signifus metron, kiu kuŝis sur drapo, aŭ kiu estas
uzata por drapo). Mi aĉetis dekon da ovoj. Tiu ĉi
rivero havas ducent kilometrojn da longo. Sur la bordo de la maro
staris amaso da homoj. Multaj birdoj flugas en la aŭtuno en
pli varmajn landojn. Sur la arbo sin trovis multe (aŭ multo)
da birdoj. Kelkaj homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili
vidas la suferojn de siaj najbaroj. En la ĉambro sidis nur
kelke da homoj. "Da" post ia vorto montras, ke tiu ĉi vorto
havas signifon de mezuro.</p>
<p>Ĝi estas bela peco da ŝtofo. Sur la teleron li metis
milojn da pecoj da arĝento. La lumoj brilas kiel centoj da
steloj. Knabo aĉetis boteleton da inko. Ili konstruas
turetojn enhavantajn multe da ĉambretoj. Li donis al ili
grandan sumon da mono.</p>
<center><b>LESSON 36.</b></center>
<center><b>Per. Kun. Sen.</b></center>
<p><b>Per</b> and <b>kun</b> represent different uses of our word
"with," so care must be taken to use the correct word.</p>
<p><b>Per</b> signifies <i>by means of</i>; it denotes the
<i>instrument</i> by means of which something is done, as <i>Per
hakilo ni hakas</i>, By means of an axe we chop.</p>
<p><b>Kun</b> means <i>in company with, accompanying</i>. <i>Li
iros kun mi</i>, He will go with me.</p>
<p><b>Sen</b> means <i>without</i> as <i>Teo sen sukero</i>, Tea
without sugar. It is used as a prefix to denote absence of
something, as <i>sen-utila</i>, without use, useless (compare
with <i>mal</i>, which denotes the exact opposite;
<i>malutila</i> means <i>harmful, noxious</i>).</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>envio</i>, envy.<br/>
<i>ŝaŭmo</i>, foam, froth.<br/>
<i>fiŝo</i>, fish.<br/>
<i>vosto</i>, tail.<br/>
<i>pentraĵo</i>, painting.<br/>
<i>reĝido</i>, prince (king's son).<br/>
<i>princo</i>, prince.<br/>
<i>ondo</i>, wave.<br/>
<i>membro</i>, member.<br/>
<i>tataro</i>, Tartar.</td>
<td nowrap valign="top"><i>folio</i>, leaf.<br/>
<i>fadeno</i>, thread.<br/>
<i>lud-</i>, play.<br/>
<i>pentr-</i>, paint.<br/>
<i>flar-</i>, smell (something).<br/>
<i>pel-</i>, drive.<br/>
<i>kovr-</i>, cover.<br/>
<i>ĉes-</i>, cease.<br/>
<i>mov-</i>, move (something).<br/>
<i>kune</i>, together.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch076"></SPAN>
<p>Mi manĝas per la buŝo, kaj flaras per la nazo.
Ŝi surpaŝis per piedo sur la serpenton. Ĝi
enkovris la belegan lilion per blanka ŝaŭmo. La korpo
finiĝis per fiŝa vosto. Ĉiuj muroj estas ornamitaj
per grandaj pentraĵoj. Per tie ĉi, kaj ne per alia
vojo, la ŝtelisto forkuris. Per kia maniero oni povas veni
en la landon de oro? Per tia maniero. Per unu vorto. La stelo
Venus ekbrulis per envio.</p>
<p>Ŝi volis ludi kun ili, sed kun teruro ili forkuris. Kun
kia atento ŝi aŭskultis tiujn ĉi rakontojn! La
plej bela el ili estis la juna reĝido kun la grandaj nigraj
okuloj. Tien ĉi alnaĝis la virineto de maro kun la bela
princo. Kun plezuro. Kun ĉiu jaro la nombro de la membroj
rapide kreskis.</p>
<p>La tataro restis sen bona ĉevalo kaj sen manĝo. Li
preskaŭ sen vivo estis pelata de la ondoj. Ili teksis per
ĉiuj fortoj, sed sen fadenoj. Li senvorte obeis. La folioj
sin movis (<i>or</i> moviĝis) senĉese. Li kreis
sennombrajn birdojn.</p>
<center><b>LESSON 37.</b></center>
<center><b>Por. Pro.</b></center>
<p><b>Por</b> means <i>for, in order to, for the purpose of, for
the benefit of</i>, as <i>Li aĉetis inkon por skribi</i>, He
bought ink in order to write. Por is one of the three
prepositions used before verbs in the Infinitive.</p>
<p><b>Pro</b> means <i>for, because of, on account of, for the
sake of</i> (cause), as <i>Li demandis ŝin, pro kio ŝi
ploras</i>, He asked her, for what (reason or cause) she
weeps.</p>
<p><b>Por</b> looks <i>forward</i> to the aim or purpose of the
action, to that which comes after the action, while <i>pro</i>
looks <i>back</i> to what came before the action and caused it to
be done, as <i>Mi manĝas</i> pro <i>malsato</i> por
<i>vivi</i>, I eat because of hunger in order to live.</p>
<SPAN name="ch077"></SPAN>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>ofico</i>, office.<br/>
<i>mastro</i>, master.<br/>
<i>kafo</i>, coffee.<br/>
<i>bieno</i>, property.<br/>
<i>kaŭzo</i>, cause.</td>
<td nowrap valign="top"><i>vend-</i>, sell.<br/>
<i>konvink-</i>, convince.<br/>
<i>kontenta</i>, content, pleased.<br/>
<i>sata</i>, satiated.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Li sin kuracis por resaniĝi. Ŝi havis multege por
rakonti. Li iris en la preĝejon, por fari la konfeson. Por
iel pasigi la tempon. Neniu pli bone taŭgas por sia ofico,
ol li. Li uzis ĉiajn siajn fortojn por kontentigi sian
mastron. Por mi estas tute egale, kie ajn mi loĝas. Prenu
(la pagon) por la kafo.</p>
<p>Li mortis pro (aŭ, de) malsato. Mi havis tre bonan
bienon, kiu estis vendita pro ŝuldoj. Pro la ĉielo, ne
faru tion ĉi. Li estis konvinkita, ke li pro si ne devas
timi. Pro tio ĉi Venus lumas pli forte, ol multaj aliaj
steloj. Ĉu pro tio, aŭ ĉu pro ia alia kaŭzo,
mi ne scias.</p>
<center><b>LESSON 38.</b></center>
<center><b>Pri. Laŭ.</b></center>
<p><b>Pri</b> means <i>concerning, in regard to, about</i>, as
<i>Ni parolis pri nia amiko</i>, We spoke about or concerning our
friend.</p>
<p><i>Pripensi</i>, to think about, to consider.
<i>Priparoli</i>, to speak about. <i>Priskribi</i>, to
describe.</p>
<p><b>Laŭ</b> means <i>according to, in accordance with</i>,
as <i>Laŭ mia opinio</i>, According to (or, in) my
opinion.</p>
<p><i>Laŭlonge</i>, lengthways.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>konko</i>, shell<br/>
<i>komando</i>, command.<br/>
<i>eksteraĵo</i>, exterior.<br/>
<i>portreto</i>, portrait.<br/>
<i>boneco</i>, goodness.<br/>
<i>fojo</i>, time.</td>
<td nowrap valign="top"><i>afero</i>, affair, matter.<br/>
<i>honesteco</i>, honesty.<br/>
<i>konvena</i>, suitable, proper, respectable.<br/>
<i>sonĝ-</i>, dream.<br/>
<i>ŝajn-</i>, seem, appear.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch078"></SPAN>
<p>Ŝi volis kredi, ke la hebreo parolas pri iu alia. Nun la
virino havas ĉion, ŝi pri nenio povas peti. Pri tio
ĉi ne pensu. Tion oni vere ne povas diri pri vi. Estis
ankoraŭ multaj aferoj, pri kiuj ili volis scii. Li ne povis
eĉ sonĝi pri ŝi. Ŝi demandadis pri tio la
maljunan avinon.</p>
<p>Mi restas tie ĉi laŭ la ordono de mia estro. Li
ekiris laŭ tiu ĉi rivero. Ili havis la permeson
supreniri ĉiufoje laŭ sia volo. Ŝi povis laŭ
sia plaĉo fosi kaj planti. La konkoj sin fermas kaj
malfermas laŭ la fluo de la akvo. Laŭ sia
eksteraĵo li ŝajnis konvena homo. Laŭ la komando
"tri" vi ekpafos sur la arbon. La pli juna filino estis la plena
portreto de sia patro laŭ sia boneco kaj honesteco.</p>
<center><b>LESSON 39.</b></center>
<center><b>Kontraŭ. Anstataŭ. Krom.</b></center>
<p><b>Kontraŭ</b> means <i>against, opposite</i>, or <i>in
opposition to</i> as <i>Li kuraĝe batalis kune kun ni
kontraŭ niaj malamikoj</i>, He courageously fought with us
against our enemies. It is also used in the sense of
<i>overlooking</i>, as <i>La fenestro kontraŭ la strato</i>,
The window overlooking the street; and of <i>facing</i>, as
<i>Vizaĝo kontraŭ vizaĝo</i>, Face to face.
<i>Kontraŭdiri</i>, to contradict.</p>
<p><b>Anstataŭ</b> means <i>instead of, in the place</i> of,
as <i>Mi iris Londonon anstataŭ Parizon</i>, I went to
London instead of to Paris. <i>Mi iris hieraŭ anstataŭ
morgaŭ</i>, I went yesterday instead of to-morrow.
<i>Anstataŭ piediri, li veturis</i>, Instead of going on
foot, he drove. <i>Anstataŭi</i>, to take (or, be in) the
place of; <i>anstataŭigi</i>, to put in the place of, to
replace (by).</p>
<p><b>Krom</b> means <i>not including, in addition to,
besides</i>, as <i>En la ĉambro estis neniu krom li</i>, In
the room there was nobody except him. <i>La knabo estas granda,
kaj krom tio, li estas bona</i>. The boy is tall, and besides
that, he is good.</p>
<SPAN name="ch079"></SPAN>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>rimedo</i>, a means, remedy.<br/>
<i>kutimo</i>, custom.<br/>
<i>profesoro</i>, professor,<br/>
<i>reflektoro</i>, reflector.<br/>
<i>fianĉo</i>, betrothed.<br/>
<i>flanko</i>, side.<br/>
<i>teo</i>, tea.</td>
<td nowrap valign="top"><i>sukero</i>, sugar.<br/>
<i>kremo</i>, cream.<br/>
<i>prepozicio</i>, preposition.<br/>
<i>vokalo</i>, vowel.<br/>
<i>abomeno</i>, disgust.<br/>
<i>ordinara</i>, ordinary.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Vi havas rimedojn kontraŭ ĉiuj malsanoj. Kion povas
fari li sola kontraŭ cent homoj? Kontraŭ sia kutimo, la
profesoro nenion diris. Ĝi flugis kontraŭ la
reflektoron. Kontraŭ sia propra volo ŝi tion ĉi
konfesis. Li eksentis ian abomenon kontraŭ si. La
kontraŭa flanko. Ili sidiĝis unu kontraŭ la alia.
Ŝi estis maljusta kontraŭ li. Kontraŭ la ordinaro,
la nombro de la dancantoj estis granda.</p>
<p>Anstataŭ li, oni sendis lian fraton. Anstataŭ eliri,
li restis en la domo. Okulo anstataŭ okulo, kaj dento
anstataŭ dento. Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun
sukero sed sen kremo. Anstataŭ "la" oni povas ankaŭ
diri "l'" (sed nur post prepozicio, kiu finiĝas per
vokalo).</p>
<p>En la salono staris neniu krom li kaj lia fianĉino. Krom
la malplena teksilo nenio estis. Krom ni mem, ni havis tre
malmulte por enporti. Ŝi volis havi, krom la ruĝaj
floroj, nur unu belan statuon. Ĉiuj dormis, krom la
direktilisto apud sia direktilo. Krom la membroj alveturas multe
da gastoj.</p>
<center><b>LESSON 40.</b></center>
<center><b>Malgraŭ. Spite. Po. Je.</b></center>
<p><b>Malgraŭ</b> means <i>in spite of</i>,
<i>notwithstanding</i>, as <i>Li sukcesis malgraŭ
ĉio</i>, He succeeded in spite of everything.</p>
<p><b>Spite</b> is a stronger expression than "malgraŭ"; it
means in defiance of all opposition, despite, as <i>Li faris
tion, spite la malpermeso</i>, He did that, in spite of being
forbidden.</p>
<SPAN name="ch080"></SPAN>
<p><b>Po</b> means <i>at the rate of</i>, as <i>Mi aĉetis
dekduon da ovoj po unu penco</i>, I bought a dozen eggs at (the
rate of) a penny (each). <i>Poduone</i>, by halves. <i>Po
grande</i>, wholesale; <i>po malgrande</i>, retail.</p>
<p>As already said (see Lesson 26), <b>je</b> is the only
preposition which has no meaning of its own. It is used when a
preposition is needed, and none of the others properly expresses
the idea, as <i>La kruĉo estas plena je</i> (or, de)
<i>akvo</i>, The jug is full of water. <i>Mi enuas je la
hejmo</i>, I am tired of home.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>mastrumaĵo</i>, household
affairs.<br/>
<i>fungo</i>, mushroom.<br/>
<i>senco</i>, sense, meaning.<br/>
<i>regulo</i>, rule.<br/>
<i>klareco</i>, clearness.<br/>
<i>akuzativo</i>, accusative.<br/>
<i>nobeleco</i>, nobility (of birth).</td>
<td nowrap valign="top"><i>honoro</i>, honour.<br/>
<i>libereco</i>, freedom, liberty.<br/>
<i>kulpo</i>, fault.<br/>
<i>simila</i>, similar, like.<br/>
<i>komuna</i>, common to.<br/>
<i>kri-</i>, cry.<br/>
<i>sopir-</i>, sigh for, long for.<br/>
<i>ekzemple</i>, for example.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Li multe laboris, sed malgraŭ ĉio, li ne sukcesis.
Estis ankoraŭ sufiĉe varme, malgraŭ ke la suno
staris malalte. Ili estos severe punataj, se ili, malgraŭ la
malpermeso, pekos kontraŭ la libereco de la vojo. Spite
ĉiuj miaj penoj por malhelpi lin, li foriris.</p>
<p>Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al
ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj. Ili povas kosti po
tri ĝis kvin ŝilingoj. Tiu ĉi libro havas sesdek
paĝojn; tial se mi legos en ĉiu tago po dekkvin
paĝoj, mi finos la tutan libron en kvar tagoj. Mi
aĉetis kvar librojn po ses pencoj.</p>
<SPAN name="ch081"></SPAN>
<p>Ni estis nur okupitaj je kelkaj mastrumaĵoj. La konstruo
estas simila je fungo. Ili forkuris, kiam la virino ekkriis je
ili. Je la vespero la ĉielo kovriĝis je nuboj. El timo
je Karagara mi forkuris. Ŝi estis tre fiera je sia nobeleco.
La hundo sincere malĝojis je li. Neniu el ili estis tiel
plena je deziroj, kiel la plej juna knabino. Je vorto de
honoro.</p>
<center><b>40a.</b></center>
<p>Se ni bezonas uzi prepozicion, kaj la senco ne montras al ni,
kian prepozicion uzi, tiam ni povas uzi la komunan prepozicion
"je." Sed estas bone uzadi la vorton "je" kiel eble pli malofte.
Anstataŭ la vorto "je" ni povas ankaŭ uzi akuzativon
sen prepozicio.—Mi ridas je lia naiveco (aŭ, mi ridas
pro lia naiveco; aŭ mi ridas lian naivecon).—Je la
lasta fojo mi vidas lin ĉe vi (aŭ, la lastan
fojon).—Mi veturis du tagojn kaj unu nokton.—Mi
sopiras je mia perdita feliĉo (aŭ, mian perditan
feliĉon).—El la dirita regulo sekvas, ke se ni pri ia
verbo ne scias, ĉu ĝi postulas post si la akuzativon
(t.e.=tio estas, ĉu ĝi estas aktiva) aŭ ne, ni
povas ĉiam uzi la akuzativon. Ekzemple, ni povas diri "obei
al la patro" kaj "obei la patron" (anstataŭ, "obei je la
patro"). Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco de la
senco tion ĉi malpermesas; ekzemple: ni povas diri "pardoni
al la malamiko" kaj "pardoni la malamikon," sed ni devas diri
ĉiam "pardoni al la malamiko lian kulpon."</p>
<center><b>LESSON 41.</b></center>
<center><i>Suffixes</i> <b>-aĵ-, -ec-.</b></center>
<p><b>-aĵ-</b> denotes a <i>thing</i> (i.) <i>made from</i>
or <i>of</i> the substance named, or (ii.) having the
<i>quality</i> or <i>character</i> named, or (iii.) <i>resulting
from</i> the action expressed by the word to which it is added,
as <i>Ovo</i>, an egg, <i>ovaĵo</i>, something made of eggs,
an omelette; <i>Mirinda</i>, wonderful, <i>mirindaĵo</i>, a
wonderful thing, a wonder; <i>Trovi</i>, to find,
<i>trovaĵo</i> (or, <i>trovitaĵo</i>), a thing
found.</p>
<SPAN name="ch082"></SPAN>
<p><b>-ec-</b> denotes <i>quality</i>; it forms the name of a
quality; as, <i>Bona</i>, good; <i>boneco</i>, goodness.
<i>Riĉa</i>, rich; <i>riĉeco</i>, richness.
<i>Akurata</i>, accurate, prompt; <i>akurateco</i>, accuracy.
<i>Mola</i>, soft; <i>molaĵo</i>, a soft thing;
<i>moleco</i>, softness. <i>Amiko</i>, a friend;
<i>amikaĵo</i>, a friendly act; <i>amikeco</i>,
friendliness, friendship. <i>Eco</i>, quality.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>kuko</i>, cake.<br/>
<i>ligno</i>, wood (substance).<br/>
<i>alkoholo</i>, alcohol.<br/>
<i>araneo</i>, spider.<br/>
<i>ceremonio</i>, ceremony.<br/>
<i>heroo</i>, hero.<br/>
<i>frandaĵo</i>, a dainty.<br/>
<i>acido</i>, acid.<br/>
<i>vinagro</i>, vinegar.<br/>
<i>sulfuro</i>, sulphur.<br/>
<i>azotacido</i>, nitric acid.</td>
<td nowrap valign="top"><i>lago</i>, lake.<br/>
<i>objekto</i>, object, thing.<br/>
<i>tren-</i>, drag.<br/>
<i>fotograf-</i>, photograph.<br/>
<i>konfit-</i>, preserve with sugar.<br/>
<i>pak-</i>, pack.<br/>
<i>la ceteraj</i>, the rest, remainder.<br/>
<i>mirinda</i>, wonderful.<br/>
<i>peza</i>, heavy.<br/>
<i>oportuna</i>, convenient.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>La fotografisto fotografis min, kaj mi sendis mian
fotografaĵon al mia patro. Vi parolas sensencaĵon, mia
amiko. Mi trinkis teon kun kuko kaj konfitaĵo. Akvo estas
fluidaĵo. Mi ne volis trinki la vinon, ĉar ĝi
enhavis en si ian malklaraĵon. Sur la tablo staris diversaj
sukeraĵoj. Mi manĝis bongustan ovaĵon. Kiam mi ien
veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo.
Glaciaĵo estas dolĉa glaciigita frandaĵo. La tuta
supraĵo de la lago estis kovrita per naĝantaj folioj
kaj diversaj aliaj kreskaĵoj. La lignisto vendas lignon, kaj
la lignaĵisto faras tablojn, seĝojn kaj aliajn lignajn
objektojn. Mi uzas nenian alkoholaĵon. Lia maljuna patrino
kondukis la mastraĵon de la domo. "Malbonan eksteraĵon
li havis," respondis la hebreo. Ŝi pripensis la
faritaĵojn de la tago pasinta. Ĝi estas tiel malpeza,
kiel araneaĵo. La trenaĵo de la vesto estis longa. Ili
sin movas, kiel vivaj estaĵoj.</p>
<SPAN name="ch083"></SPAN>
<p>Li amas tiun ĉi knabinon pro ŝia beleco kaj boneco.
Lia heroeco tre plaĉis al mi. Mi vivas kun ili en granda
amikeco. Ni estas ja en la proksimeco de la rivero. Tio ĉi
estas la plej grava eco. Kortega ceremonio postulas
maloportunecon. La riĉeco de tiu ĉi homo estas granda,
sed lia malsaĝeco estas ankoraŭ pli granda.</p>
<p>En tiuj ĉi boteletoj sin trovas (troviĝas) diversaj
acidoj, vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj. La acideco de
tiu ĉi vinagro estas tre malforta. Via vino estas nur ia
abomena acidaĵo. Tiu ĉi granda altaĵo ne estas
natura monto. La alteco de tiu monto ne, estas tre granda.</p>
<center><b>LESSON 42.</b></center>
<center>Suffixes <b>-ej-, -uj-, -ing-.</b></center>
<p>The suffix <b>-ej-</b> denotes a <i>place specially used</i>
for a certain purpose, as <i>Tombo</i>, a tomb; <i>tombejo</i>, a
cemetery. <i>Ĉevalo</i>, a horse; <i>ĉevalejo</i>, a
stable. <i>Mallibera,</i> captive <i>malliberejo</i>, a
prison.</p>
<p><b>-uj-</b> denotes that which <i>contains</i> or
<i>produces</i>, or <i>bears</i> (as countries, fruit-trees,
receptacles, etc.), as <i>Anglo</i>, an Englishman:
<i>Anglujo</i>, England. <i>Hispano</i>, a Spaniard;
<i>Hispanujo</i> Spain (<i>lando</i> is also used, as
<i>Skotlando</i>). <i>Pomo</i>, an apple; <i>pomujo</i>, an apple
tree (<i>arbo</i> is also used, as <i>pomarbo</i>). <i>Abelo</i>,
a bee; <i>abelujo</i>, a beehive. <i>Sukerujo</i>, a sugar-basin;
<i>Ujo</i>, a receptacle.</p>
<p><b>-ing-</b> signifies a <i>holder, case</i>, or <i>sheath</i>
for one thing, as <i>Fingro</i>, a finger; <i>fingringo</i>, a
thimble. <i>Piedo</i>, a foot; <i>piedingo</i>, a stirrup.
<i>Glavo</i>, a sword; <i>glavingo</i>, a sword-sheath.
<i>Ingo</i>, a sheath.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>skatolo</i>, box.<br/>
<i>hufo</i>, hoof.<br/>
<i>pantalono</i>, trousers.<br/>
<i>cigaro</i>, cigar.<br/>
<i>tubo</i>, tube.<br/>
<i>monaĥo</i>, monk.<br/>
<i>magazeno</i>, magazine, warehouse.</td>
<td nowrap valign="top"><i>objekto</i>, object, thing.<br/>
<i>glavo</i>, sword,<br/>
<i>konsil-</i>, counsel, advise.<br/>
<i>ŝvit-</i>, sweat, perspire.<br/>
<i>sorb-</i>, absorb.<br/>
<i>ban-</i>, bathe (oneself or another).</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch084"></SPAN>
<p>La domo, en kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la domo, en kiu
oni preĝas, estas preĝejo. La kuiristo sidas en la
kuirejo. La kuracisto konsilas al mi iri en ŝvitbanejon. La
ĉevalo metis unu hufon sur serpentejon. La virino promenadis
tra belegaj arbaroj kaj herbejoj. Li venis en sian loĝejon.
Li haltis apud la pordego de la monaĥejo.</p>
<p>La rusoj loĝas en Rusujo, kaj la germanoj en Germanujo.
Mia skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da plumoj,
krajono, kaj inksorbilo. En la poŝo de mia pantalono mi
portas monujon, kaj en la poŝo de mia surtuto mi portas
paperujon; pli grandan paperujon mi portas sub la brako. Metu sur
la tablon la sukerujon, la teujon, kaj la tekruĉon.</p>
<p>Magazeno, en kiu oni vendas cigarojn, aŭ ĉambro, en
kiu oni tenas cigarojn, estas cigarejo; skatoleto aŭ alia
objekto, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo; tubeto, en
kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas cigaringo.
Skatoleto, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj
bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por skribadi, estas plumingo.
En la kandelingo sidis brulanta kandelo.</p>
<center><b>LESSON 43.</b></center>
<center><b>Ge-, bo-, -id-, pra-, -ĉj-, -nj-.</b></center>
<p>The prefix <b>ge-</b> signifies <i>both sexes taken
together</i>, as <i>gepatroj</i>, parents. <i>Gefratoj</i>,
brothers and sisters. <i>Gereĝoj</i>, king and queen (the
word formed is, of course, always plural).</p>
<p>The prefix <b>bo-</b> denotes <i>relationship by marriage</i>,
as <i>bopatro</i>, father-in-law; <i>bofilo</i>, son-in-law.</p>
<SPAN name="ch085"></SPAN>
<p>The suffix <b>-id-</b> signifies the <i>offspring</i> or
<i>descendant</i>, as <i>Reĝo</i> a king;
<i>reĝido</i>, a king's son, a prince. <i>Kato</i>, a cat;
<i>katido</i>, a kitten. <i>Ŝafo</i>, a sheep;
<i>ŝafido</i>, a lamb.</p>
<p>The prefix <b>pra-</b> means <i>of generations ago, great-,
grand-</i>, as, <i>avo</i>, grandfather; <i>pra-avo</i>,
great-grand-father. It is also used for descendants, as
<i>pra-nepo</i>, great-grandson. <i>Praa</i>, primitive or
primeval.</p>
<p>The suffix <b>-ĉj-</b> is added to men's names and
<b>-nj-</b> to women's names to form <i>pet names</i>, part of
the name being left out, as <i>Petro</i>, Peter;
<i>Peĉjo</i>, Pete. <i>Klaro</i>, Clara; <i>Klanjo</i>,
Clarrie. <i>Paĉjo</i> (from <i>patro</i>), papa;
<i>panjo</i>, mamma.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>altaro</i>, altar.<br/>
<i>parenco</i>, relation.<br/>
<i>doktoro</i>, doctor (law, etc.).<br/>
<i>stato</i>, state, condition.<br/>
<i>koko</i>, cock.</td>
<td nowrap valign="top"><i>gratul-</i>, congratulate.<br/>
<i>deven-</i>, originate, descend from.<br/>
<i>adres-</i>, address (a letter).<br/>
<i>telegraf-</i>, telegraph.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj. Petro, Anno,
kaj Elizabeto estas miaj gefratoj. Gesinjoroj N. hodiaŭ
vespere venos al ni. La gefianĉoj staris apud la altaro. Mi
gratulis telegrafe la junajn geedzojn. La gereĝoj forveturis
Kordovon. Ŝi edziniĝis kun sia kuzo, kvankam ŝiaj
gepatroj volis ŝin edzinigi kun alia persono.</p>
<p>La patro de mia edzino estas mia bopatro, mi estas lia bofilo,
kaj mia patro estas la bopatro de mia edzino. Ĉiuj parencoj
de mia edzino estas miaj boparencoj, sekve ŝia frato estas
mia bofrato, ŝia fratino estas mia bofratino; mia frato kaj
fratino (gefratoj) estas la bogefratoj de mia edzino. La edzino
de mia nevo, kaj la nevino de mia edzino estas miaj bonevinoj.
Virino, kiu kuracas, estas kuracistino; edzino de kuracisto estas
kuracistedzino. La doktoredzino A. vizitis hodiaŭ la
gedoktorojn P. Li ne estas lavisto, li estas lavistinedzo.</p>
<SPAN name="ch086"></SPAN>
<p>La filoj, nepoj kaj pranepoj de reĝo estas reĝidoj.
La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas de Izraelo.
Ĉevalido estas nematura ĉevalo, kokido nematura koko,
bovido nematura bovo, birdido nematura birdo. Tiu bela tero
trovis sin en tre praa stato.</p>
<p>Johanon, Nikolaon, Erneston, Vilhelmon, Marion, Klaron kaj
Sofion iliaj gepatroj nomas Johanĉjo (aŭ Joĉjo),
Nikolĉjo (aŭ Nikoĉjo, aŭ Niĉjo),
Erneĉjo (aŭ Erĉjo), Vilhelĉjo (aŭ
Vilheĉjo, aŭ Vilĉjo, aŭ Viĉjo), Manjo
(aŭ Marinjo), Klanjo kaj Sonjo (aŭ Sofinjo).</p>
<center><b>LESSON 44.</b></center>
<center>Suffixes <b>-ebl-, -ind-, -em-.</b></center>
<p>These three suffixes are used to form adjectives.</p>
<p><b>-ebl-</b> means <i>possible to be</i> what the word to
which it is added signifies, as <i>Vidi</i>, to see;
<i>videbla</i>, able to be seen; <i>Aŭdi</i>, to hear;
<i>aŭdebla</i>, able to be heard, audible; <i>Movi</i>, to
move; <i>movebla</i>, movable; <i>Ebla</i>, possible;
<i>eble</i>, possibly.</p>
<p><b>-ind-</b> means <i>worthy of</i> what the word denotes, as
<i>Honoro</i>, honour; <i>honorinda</i>, honourable, worthy of
honour; <i>Honti</i>, to be ashamed; <i>hontinda</i>, shameful;
<i>Indo</i>, worth; <i>inda</i>, worthy of.</p>
<p><b>-em-</b> means having an <i>inclination towards</i> or
<i>propensity</i> for, or <i>being disposed towards</i> something
as <i>Forgesi</i>, to forget; <i>forgesema</i>, forgetful;
<i>Servi</i> to serve; <i>servema</i>, willing to serve,
obliging. <i>Ema</i> fond of.</p>
<p>The difference between the three suffixes is shown by the
following words:—</p>
<SPAN name="ch087"></SPAN>
<p><i>Kredebla</i>, possible of belief; <i>kredinda</i>, worthy
of belief; <i>kredema</i>, having a tendency to believe readily,
credulous.</p>
<p><i>Legebla</i>, able to be read; <i>leginda</i>, worthy of
being read; <i>legema</i>, fond of reading, inclined to read.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>ŝtalo</i>, steel.<br/>
<i>spirito</i>, spirit,<br/>
<i>bagatelo</i>, trifle.<br/>
<i>fleks-</i>, bend.<br/>
<i>laŭd-</i>, praise.<br/>
<i>renvers-</i>, turn over.</td>
<td nowrap valign="top"><i>memor-</i>, remember.<br/>
<i>ekscit-</i>, excite.<br/>
<i>venĝ-</i>, revenge.<br/>
<i>kredeble</i>, probably.<br/>
<i>kompreneble</i>, of course.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Ŝtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla. Ne
ĉiu kreskaĵo estas manĝebla. Vitro estas rompebla
kaj travidebla. Via parolo estas tute nekomprenebla, kaj viaj
leteroj estas ĉiam skribitaj tute nelegeble. La mallumo
estas netrapenetrebla. Li rakontis al mi historion tute
nekredeblan. Eble mi povos helpi al vi. Ĉu vi amas vian
patron? Kia demando! kompreneble, ke mi lin amas. Mi kredeble ne
povos veni al vi hodiaŭ, ĉar mi pensas, ke mi mem havos
hodiaŭ gastojn. La tablo staras malrekte kaj kredeble
baldaŭ renversiĝos. Li faris sian eblon.</p>
<p>Li estas homo ne kredinda. Via ago estas tre laŭdinda.
Tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam memorinda. Ĝi
estas vesto de granda indo. Ĝi ne estas inda je danko. La
ŝipanaro montriĝas ne inda je sia estro.</p>
<p>Lia edzino estas tre laborema kaj ŝparema, sed ŝi
estas ankaŭ tre babilema kaj kriema. Li estas tre
ekkolerema, kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda
bagatelo, tamen li estas tre pardonema, li ne portas longe la
koleron, kaj li tute ne estas venĝema. Li estas tre kredema,
eĉ la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la
plej nekredindaj homoj, li tuj kredas. Li estas tre purema, kaj
eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto. Li estas bonega
knabo, sed tre ema kredi spiritojn.</p>
<SPAN name="ch088"></SPAN>
<center><b>LESSON 45.</b></center>
<center><b>Dis-, -um-.</b></center>
<p>The prefix <b>dis-</b> denotes separation or scattering, as
<i>Ĵeti</i>, to throw; <i>disĵeti</i>, to scatter.
<i>Ŝiri</i>, to tear; <i>disŝiri</i>, to tear into
bits. <i>Doni</i>, to give; <i>disdoni</i>, to distribute.</p>
<p>The suffix <b>-um-</b> has no definite meaning. It is used in
only a few words, of which the most important are:—</p>
<center>
<table border="0">
<tr>
<td><i>aerumi</i></td>
<td>(from</td>
<td><i>aero</i>, air), to expose to the air.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>ventumi</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>vento</i>, wind), to fan.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>kolumo</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>kolo</i>, neck), collar.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>manumo</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>mano</i>, hand), cuff.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>butonumi</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>butono</i>, button), to button.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>gustumi</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>gusto</i>, taste), to taste (something).</td>
</tr>
<tr>
<td><i>komunumo</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>komuna</i>, common), a community.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>krucumi</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>kruco</i>, cross), crucify.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>malvarmumi</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>malvarma</i>, cold), take cold.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>mastrumi</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>mastro</i>, master), keep house.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>plenumi</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>plena</i>, full), fulfil.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>brulumo</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>bruli</i>, burn), inflammation.</td>
</tr>
<tr>
<td><i>kalkanumo</i></td>
<td>(��"</td>
<td><i>kalkano</i>, heel), heel of boot.</td>
</tr>
</table>
</center>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>rezultato</i>, result.<br/>
<i>angulo</i>, angle, corner.<br/>
<i>tolo</i>, linen.<br/>
<i>ĉemizo</i>, shirt.<br/>
<i>ating-</i>, attain, reach to.</td>
<td nowrap valign="top"><i>ŝir-</i>, tear.<br/>
<i>kvankam</i>, although.<br/>
<i>simila</i>, similar.<br/>
<i>grava</i>, important.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch089"></SPAN>
<p>Ni ĉiuj kunvenis por priparoli tre gravan aferon; sed ni
ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris. Malfeliĉo
ofte kunigas la homojn, kaj feliĉo ofte disigas ilin. Mi
disŝiris la leteron, kaj disĵetis ĝiajn pecetojn
en ĉiujn angulojn de la ĉambro. Post tio ĉi oni
disiris hejmen. La vojo disiris en kelkaj direktoj.</p>
<p>Mi volonte plenumis lian deziron. En malbona vetero oni povas
facile malvarmumi. Li disbutonumis la superveston. Ŝi ludis
kun sia ventumilo. Ĉemizojn, kolumojn, manumojn, kaj
ceterajn similajn objektojn oni nomas tolaĵo, kvankam ili ne
ĉiam estas faritaj el tolo.</p>
<p>The suffixes <b>-on-, -obi-, -op-,</b> have already been
explained in Lesson 9.</p>
<center><b>-Aĉ-</b></center>
<p>A new suffix <b>-aĉ-</b> has gradually come into use
during the past few years. Its meaning is well shown in the
following examples:—<i>Domo</i>, house; <i>domaĉo</i>,
hovel. <i>Virino</i>, woman; <i>virinaĉo</i>, hag.
<i>Ridi</i>, to laugh; <i>ridaĉi</i>, to grin (maliciously).
<i>Ĉevalo</i>, horse; <i>ĉevalaĉo</i>, a sorry
nag, a screw. <i>Obstina</i>, persistent, stubborn;
<i>obstinaĉa</i>, pig-headed. <i>Popolo</i>, a people;
<i>popolaĉo</i>, populace. <i>Morti</i>, to die;
<i>mortaĉi</i>, to die the death. <i>Lingvo</i>, language;
<i>lingvaĉo</i>, a jargon.</p>
<p>This suffix should only be used sparingly.</p>
<div style="break-after:column;"></div><br />
1 of 2
2 of 2
Previous
Next
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.