<center><b>LESSON 12.</b></center>
<p>When we tell of someone doing a certain action we often want
to allude to some circumstance concerning that action, such as
the time, or place, or manner in which it was done, that is,
when, or where, or how it was done.</p>
<p>In the sentences—Yesterday I met your son,
<i>Hieraŭ mi renkontis vian filon</i>; He will go in the
evening, <i>Li iros vespere</i>; They sat there, <i>Ili sidis
tie</i>; She will remain at home, <i>Ŝi restos hejme</i>;
Good children learn diligently, <i>Bonaj infanoj lernas
diligente</i>; I will do it with pleasure, <i>Mi faros ĝin
plezure</i>, the words <i>hieraŭ, vespere</i>, show the
time, <i>tie, hejme</i>, show the place, and <i>diligente,
plezure</i>, show the manner of the action.</p>
<p><!-- no, *not* italicized like other earlier similar statements -->
(Because these words relate to the verb they are called <span
style="font-variant: small-caps">Adverbs</span>).</p>
<p>Adverbs may be formed from any word whose sense admits of it,
and especially from adjectives, by means of the termination
<b>e</b>, as <i>bona</i>, good, <i>bone</i>, well;
<i>antaŭ</i> before, <i>antaŭe</i>, previously or
formerly; <i>mateno</i>, morning, <i>matene</i>, in the morning;
<i>sekvi</i>, to follow, <i>sekve</i>, consequently.</p>
<p>When we want the adverb to show "direction towards" any place,
time, etc., either actually or figuratively, <b>n</b> is added,
as <i>Li alkuris hejmen</i>, He ran home. <i>Ili levis unu manon
supren</i>, They raised one hand upwards. <i>Antaŭen</i>!
Forward! (<i>n</i> is also added to nouns to show direction
towards. <i>Li eniris en la domon</i>, He entered into the
house).</p>
<p>Some adverbs are used with adjectives and other adverbs to
show the <i>degree</i> of the quality, quantity, etc., as The
paper is <i>very</i> white, <i>La papero estas</i> tre
<i>blanka</i>. <i>Too</i> much speaking tires him, <i>La</i> tro
<i>multa parolado lacigas lin</i>. I am <i>as</i> strong
<i>as</i> you, <i>Mi estas</i> tiel <i>forta</i>, kiel <i>vi</i>
(<i>estas forta</i>). He came <i>very</i> early, <i>Li venis</i>
tre <i>frue</i>.</p>
<SPAN name="ch032"></SPAN>
<p>The following words are in themselves adverbs, and need no
special ending:—</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>hodiaŭ</i>, to-day.<br/>
<i>hieraŭ</i>, yesterday.<br/>
<i>morgaŭ</i>, to-morrow.<br/>
<i>baldaŭ</i>, soon.<br/>
<i>ankoraŭ</i>, yet.<br/>
<i>jam</i>, already.<br/>
<i>ĵus</i>, just (time).<br/>
<i>nun</i>, now.<br/>
<i>tuj</i>, immediately.<br/>
<i>denove</i>, again, anew.<br/>
<i>ĉi</i>, denotes proximity.<br/>
<i>jen</i>, here, there, lo, behold.<br/>
<i>for</i>, away, forth.<br/>
<i>pli</i>, more.<br/>
<i>plej</i>, most.<br/>
<i>plu</i>, further.<br/>
<i>tre</i>, very.</td>
<td nowrap valign="top"><i>tro</i>, too.<br/>
<i>tute</i>, quite.<br/>
<i>nur</i>, only.<br/>
<i>nepre</i>, surely, without fail.<br/>
<i>preskaŭ</i>, nearly.<br/>
<i>apenaŭ</i>, scarcely.<br/>
<i>almenaŭ</i>, at least.<br/>
<i>ambaŭ</i>, both.<br/>
<i>ankaŭ</i>, also.<br/>
<i>ne</i>, not.<br/>
<i>jes</i>, yes.<br/>
<i>ja</i>, indeed.<br/>
<i>eĉ</i>, even.<br/>
<i>ĉu</i>, whether, asks a question.<br/>
<i>ju ... des</i>, the more...the more.</td>
</tr>
</table>
</center>
<p>Comparisons are made with—</p>
<p><b>pli...ol</b>, more than: <i>Lakto estas pli nutra ol
vino</i>, Milk is more nutritious than wine.</p>
<p><b>malpli...ol</b>, less than: <i>Vino estas malpli nutra ol
lakto</i>, Wine is less nutritious than milk.</p>
<p><b>la plej</b>, the most,<br/>
<b>la malplej</b>, the least: <i>El ĉiuj liaj amikoj Johano
estas la plej saĝa, kaj Georgo la malplej saĝa</i>, Of
all his friends John is the wisest, and George the least
wise.</p>
<p><b>Ju pli...des pli</b>, the more...the more: <i>Ju pli li
lernas, des pli li deziras lerni</i>, The more he learns, the
more he wishes to learn.</p>
<p><b>Ju malpli...des malpli</b>, the less...the less: <i>Ju
malpli li laboras, des malpli li ricevas</i>, The less he works,
the less he gets.</p>
<SPAN name="ch033"></SPAN>
<p><b>Ju pli...des malpli</b>, the more...the less: <i>Ju pli li
fariĝas granda, des malpli li estas forta</i>, The taller he
becomes, the less strong he is.</p>
<p><b>Ju malpli...des pli</b>, the less...the more: <i>Ju malpli
li pensas, des pli li parolas</i>, The less he thinks, the more
he talks.</p>
<p>For comparisons of equality, as...as, so...as, see Lesson
20.</p>
<center>
<table cellspacing="8">
<caption><b>Vocabulary.</b></caption>
<tr>
<td nowrap valign="top"><i>pordo</i>, door.<br/>
<i>kontrakto</i>, contract.<br/>
<i>pastro</i>, pastor, priest.<br/>
<i>fero</i>, iron.<br/>
<i>bastono</i>, stick (rod).<br/>
<i>stacio</i>, station.<br/>
<i>stacidomo</i>, station.<br/>
<i>hejmo</i>, home.<br/>
<i>furio</i>, fury.<br/>
<i>ŝipano</i>, sailor.<br/>
<i>kolero</i>, anger.<br/>
<i>honesto</i>, honesty.<br/>
<i>danĝero</i>, danger.<br/>
<i>koro</i>, heart.<br/>
<i>oficisto</i>, an official.<br/>
<i>reĝo</i>, king.<br/>
<i>balo</i>, ball, dance.<br/>
<i>humoro</i>, humour.<br/>
<i>tempo</i>, time.<br/>
<i>sinjorino</i>, lady, Mrs.<br/>
<i>ferm-</i>, shut.</td>
<td nowrap valign="top"><i>sav</i>-, save.<br/>
<i>daŭr</i>-, last, continue.<br/>
<i>tranĉ</i>-, cut.<br/>
<i>ekrigard</i>-, glance.<br/>
<i>flu</i>-, flow.<br/>
<i>ag</i>-, act (do).<br/>
<i>loĝ</i>-, live, lodge.<br/>
<i>brul</i>-, burn (as a fire).<br/>
<i>vetur</i>-, ride (in a vehicle).<br/>
<i>aper</i>-, appear.<br/>
<i>postul</i>-, require, demand.<br/>
<i>pendig</i>-, hang (something)<br/>
<i>mort</i>-, die.<br/>
<i>malsana</i>, ill.<br/>
<i>varma</i>, warm.<br/>
<i>varmega</i>, hot.<br/>
<i>frua</i>, early.<br/>
<i>plue</i>, further.<br/>
<i>returne</i>, back.<br/>
<i>ĉar</i>, because, whereas.</td>
</tr>
</table>
</center>
<SPAN name="ch034"></SPAN>
<p>Resti kun leono estas danĝere. La tranĉilo
tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra. Iru pli rapide.
Li fermis kolere la pordon. Lia parolo fluas dolĉe kaj
agrable. Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole. Honesta
homo agas honeste. La pastro, kiu mortis antaŭ nelonge
(antaŭ ne longa tempo), loĝis longe en nia urbo.
Ĉu vi ĝin ne ricevis returne? Li estas morte malsana.
La fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas brule varmega.
Parizo estas tre gaja. Matene frue ŝi alveturis [Footnote:
See Lesson 27.] al la stacidomo.</p>
<p>Pardonu al mi, ke mi restis tiel longe. Lia kolero longe
daŭris. Li estas hodiaŭ en kolera humoro. La reĝo
baldaŭ denove sendis alian bonkoran oficiston. Hodiaŭ
vespere ni havos balon. Kie vi estas? For de tie-ĉi!</p>
<p>Kien li forveturis? Ŝi kuris hejmen. Ni iris
antaŭen, kiel furioj. Ĉio estis bona, kaj ni veturis
pluen. La sinjorino ekrigardis returnen. La ŝipanoj
postulis, ke oni iru returnen. Mi ĝin pendigis tien ĉi,
ĉar ĝi savis mian vivon. Mi neniam sendis tien
ĉi.</p>
<div style="break-after:column;"></div><br />